07.06.2024 - Mạnh Kim
Ảnh minh họa của Der Spiegel trong bài báo về vụ Predator đăng ngày 5-10-2023, khi Võ Văn Thưởng còn ngồi ghế chủ tịch nước
“Công an trị” là một khái niệm rất chung, không lột tả được tất cả diễn biến đang xảy ra. Người dân sợ chính quyền là rõ rồi nhưng những người trong cùng hệ thống cũng đang sợ nhau. Dân làm ăn ngày càng trở nên nhát tay. Mọi người đang có tâm lý “chờ”, dù ai cũng nhận thức rõ nhiều bất ngờ sẽ xảy ra, hoàn toàn trái ngược với tính toán.
Sợ hãi không chỉ là vấn đề tâm lý và không chỉ là vấn đề chính sách tạo ra sự sợ hãi. Nó được hiện thực hóa bằng công cụ. Cách đây chưa đầy một năm, tháng 10-2023, tổ chức Amnesty International (Ân xá Quốc tế) và tờ Der Spiegel của Đức (phối hợp với tập đoàn truyền thông Mediapart của Pháp) cho biết, công an một số quốc gia độc tài, trong đó có Việt Nam, đã mua phần mềm hack chuyên dụng có tên “Predator” của công ty phần mềm gián điệp Intellexa Alliance. Hợp đồng của Việt Nam với Intellexa Alliance trị giá gần 6 triệu USD; thời hạn là hai năm.
Với phần mềm Predator, một con thú săn mồi trên thế giới ảo, thiết bị di động của nạn nhân bị hack và bị kiểm soát tuyệt đối từ xa, dĩ nhiên nạn nhân không hay biết gì. Predator cho phép những kẻ trong bóng tối biết nạn nhân đang nói chuyện với ai, gửi tin nhắn nào cho ai và thậm chí đang nghiên cứu điều gì. Đối tượng được nhắm đến của Predator là đủ thành phần, từ giới báo chí đến thường dân.
Cuộc điều tra rất chi tiết của Amnesty và Der Spiegel cho biết nhân vật quan trọng nhất đứng sau Predator là Tal Dilian, người từng phục vụ trong nhóm tối mật của quân đội Israel, Đơn vị 81. Hè 2019, Tal Dilian quảng bá Predator khi mời phóng viên Forbes tới Cyprus. Tại địa điểm giới thiệu sản phẩm, người ta thấy một chiếc xe tải đen với cửa sổ màu. Gần đó là một xe cứu thương được cải đổi thành xe nghe lén di động. Nó được trang bị máy chủ (server), nhiều màn hình và nhiều ăngten.
Tal Dilian chứng minh tính hiệu quả thiết bị nghe lén bằng cách xâm nhập vào điện thoại di động Huawei của một người đứng cách đó vài trăm mét. Chủ nhân chiếc điện thoại không hề nhận thấy bất cứ điều gì bất thường và anh ta thậm chí không nhấp vào đường dẫn (link) nào, trong khi Predator đã lọt vào điện thoại của nạn nhân. Cách tiếp cận này, gọi là "không nhấp chuột" (zero-click), là kỹ thuật tinh vi bậc nhất trong số công cụ gián điệp kỹ thuật số hiện nay. Tal Dilian đặt tên công ty là Intellexa Alliance – một liên minh gồm các công ty chuyên nghiên cứu-sản xuất công cụ gián điệp ở châu Âu, trong đó có công ty Nexa và AMES.
Thông qua AMES, nhà cầm quyền Abdel Fattah El-Sisi (Ai Cập) mua Predator vào cuối năm 2020. Gần như cùng lúc đó, AMES đạt được một hợp đồng Predator khác, lần này với công an Việt Nam, trị giá 5,6 triệu euro (gần 6 triệu USD), hợp đồng trong hai năm. Thuật lại vụ việc, tờ Der Spiegel cho biết, các giám đốc điều hành của Intellexa Alliance đã khoái trá ăn mừng trong nhóm chat WhatsApp.
"Tuyệt vời! Chúc mừng năm mới", Tal Dilian nhắn trong nhóm, vào ngày đầu năm 2020, khi ông ta loan báo hợp đồng mới với Ai Cập. "Woooow!", Tal Dilian tiếp tục bày tỏ cảm xúc khi các thành viên trong nhóm thông báo vài giờ sau đó rằng công an Việt Nam cũng mua Predator. Họ ăn mừng với nhau bằng cách “cụng ly” với biểu tượng chai champagne.
Có một chi tiết đáng chú ý: Amnesty International cho biết, một tài khoản X (trước đây là Twitter), có tên ‘@Joseph_Gordon16′, đã chia sẻ nhiều liên kết tấn công được xác định là nhằm lây nhiễm bằng phần mềm gián điệp Predator. Một trong những mục tiêu ban đầu là nhà báo Lê Trung Khoa (tờ thoibao.de) ở Berlin.
Cuộc điều tra của Amnesty International cho thấy thêm, ‘@Joseph_Gordon16’ có liên kết chặt chẽ với Việt Nam và có thể đã hoạt động thay mặt cho chính quyền hoặc các nhóm lợi ích của Việt Nam.
“Chúng tôi đã quan sát hàng chục trường hợp trong đó ‘@Joseph_Gordon16’ dán một liên kết độc dẫn tới Predator trong các bài đăng trên mạng xã hội. ‘@Joseph_Gordon16’ làm việc rất tinh vi. Trong một số trường hợp, hắn tạo ra một đường link có vẻ vô hại, chẳng hạn link tờ South China Morning Post, để dụ người đọc nhấp vào” – lời kể của Donncha Ó Cearbhaill, Giám đốc Phòng thí nghiệm An ninh thuộc Amnesty International. Khi nạn nhân nhấp vào, thiết bị di động của nạn nhân coi như thuộc quyền điều khiển của ‘@Joseph_Gordon16’!
‘@Joseph_Gordon16’ là ai? Một người hay một nhóm? Trực thuộc Bộ Công an Việt Nam hay cơ quan nào? Hay chịu sự giám sát trực tiếp của đích thân Bộ trưởng Bộ Công an?
Tương tự Trung Quốc, an ninh Việt Nam có một ngân sách khổng lồ không bao giờ được tiết lộ. Y hệt Trung Quốc, Việt Nam thường xuyên báo động về cái gọi là “thế lực thù địch”. Trên thế giới, có rất ít quốc gia xem người dân là đối tượng đe dọa chính quyền. Và chẳng có nguyên thủ quốc gia dân chủ nào đề cao “sứ mạng” phải luôn canh chừng người dân như là một điều sống còn. Điều đó cho thấy chính quyền luôn sợ người dân, dù lá phiếu người dân hoàn toàn vô giá trị, dù hoàn toàn không có một tổ chức hoặc đảng phái nào là đối trọng với đảng cầm quyền.
Thật ra thế lực thù địch duy nhất và nguy hiểm nhất của Việt Nam bây giờ là Trung Quốc, một thể chế độc tài mà Việt Nam học theo để trở thành một phiên bản nhỏ hơn.
Trở lại với Predator. Với phần mềm này, có thể công an Việt Nam không chỉ theo dõi người dân. Họ dùng để theo dõi nhau. Điều này cho thấy khái niệm sợ hãi dưới góc độ chính trị ở Việt Nam là một khái niệm rất rộng, trong đó người dân sợ chính quyền, chính quyền sợ người dân, người của hệ thống chính quyền sợ lẫn nhau. Chẳng ai biết mình bị đâm sau lưng vào lúc nào. Một cách chính xác, thế lực thù địch của Việt Nam không chỉ là ngoại bang. Thế lực thù địch của họ là chính họ, vì họ hiểu rằng chỉ họ mới có thể lật đổ nhau.
Dưới góc độ xã hội, chính sách gieo rắc sợ hãi đang khiến đất nước trở nên bế tắc, ở nhiều phương diện. Thậm chí giới bình luận và quan sát quốc tế cũng thấy điều này. Chính quyền cấp dưới giờ chẳng dám làm gì. Nhiều dự án đầu tư đang nằm chết khô trên bàn. Chẳng ai dám ký. Không chỉ dân làm ăn trong nước hoang mang - đặc biệt lĩnh vực ngân hàng và bất động sản, giới làm ăn nước ngoài cũng dè dặt. Họ không biết chuyện gì sẽ xảy ra và ai chịu trách nhiệm cho những gì tiếp theo. Chính quyền đã quyết liệt cắt đối thoại với người dân. Hoạt động xã hội dân sự bị cấm đoán dẫn đến tê liệt.
Nếu theo dõi thời sự quốc tế, sẽ thấy rằng sự hỗn loạn nội chính do Tập Cận Bình gây ra đang khiến Trung Quốc lao đao. Dân nhà giàu Trung Quốc đang bỏ của chạy lấy người. Với Việt Nam, một nền kinh tế không hề mạnh, không có bất kỳ lĩnh vực nào (đặc biệt công nghệ cao) có thể xem là nội lực, kém xa Trung Quốc về mọi phương diện, thì tất cả những điều này sẽ dẫn đất nước về đâu? Kết quả của “đảng trị” đã rõ, từ nhiều năm qua, nhắc lại bằng thừa. Trên thế giới, người ta chỉ đề cập đến hưng thịnh quốc gia dựa trên kỹ trị. Không có bằng chứng lịch sử nào cho thấy “công an trị” có thể đưa đất nước đến con đường phát triển thật sự.
Thậm chí kết quả có khi hoàn toàn không thể ngờ, như kết cục của chế độ Gaddafi, một trong những khách hàng sử dụng sản phẩm phần mềm gián điệp Eagle, có thể được xem là “tiền thân” của Predator.
______
Có thể tìm hiểu đầy đủ chi tiết về vụ Predator:
-The Predator Files: Caught in the Net (Amnesty International)
-European Spyware Consortium Supplied Despots and Dictators (Der Spiegel)
-Global: ‘Predator Files’ spyware scandal reveals brazen targeting of civil society, politicians and officials (Amnesty International)
02.6.2024 - Mạnh Kim
Hình trên mạng
Cách đây vài tháng, tôi nhận được cuộc gọi của anh T. Anh cho biết, một nguồn khả tín của anh báo rằng danh sách bị bắt trong năm nay có tên Huy Đức. Không chỉ có tên, Huy Đức còn nằm ở đầu bảng. Do vậy, việc bắt Huy Đức chỉ là vấn đề thời điểm. Tôi tin Huy Đức nhận thức rõ mức độ đe dọa cá nhân mình.
Cùng với Huy Đức, danh sách còn có vài người khác, trong đó có XXX. Không thân với Huy Đức và cả với XXX, anh T. muốn tôi nhắc với XXX rằng phải cẩn thận. Cá nhân tôi không thân Huy Đức. Trước giờ tôi chỉ gặp vài lần, trong đó có một số buổi chiêu đãi ngoại giao của các lãnh sự quán ở Sài Gòn. Do đó, tôi đã không nói gì với Huy Đức.
Vả lại, một người có quá nhiều nguồn như Huy Đức, từ công an, quân đội đến tình báo và cả các nhân vật chóp bu trong hệ thống, hẳn nhiên anh ấy biết nhiều hơn rất nhiều mà những gì “bên ngoài” biết về anh ấy. Tuy nhiên, tôi báo tức thời cho XXX, thậm chí còn nhắn thêm với vài bạn thân của XXX, để cùng đánh động rằng sự việc thật sự rất nghiêm trọng, rằng đang có một làn sóng bắt bớ nhằm vào những người “mặc định” được xem là “bất khả xâm phạm”.
Quen thuộc với cách thức làm việc của an ninh (dựa vào việc quan sát đối tượng bị bắt, lý do được nêu khi bị bắt và thời điểm bị bắt), có một lúc, tôi tin rằng có một số người chắc chắn không bao giờ bị an ninh đụng đến.
An ninh thường chỉ nhắm vào những người hoạt động có tổ chức (cho dù “tổ chức” ở đây là một nhóm rất nhỏ), những người công khai kêu gọi cổ xúy hoạt động xã hội dân sự, những người có liên lạc với các tổ chức nước ngoài; và những người gặp gỡ viên chức ngoại giao phương Tây khi họ đến để tìm hiểu về tình trạng nhân quyền Việt Nam. Với những “đối tượng” độc lập, dù sức ảnh hưởng mạnh như thế nào, chỉ lên tiếng bày tỏ quan điểm, chủ yếu là cảm xúc nhiều hơn là lý lẽ và lập luận chạm đến hệ thống, thì “an toàn”.
Tuy nhiên, vài năm gần đây, dường như cách thức làm việc của an ninh và công an bắt đầu thay đổi. Đối tượng họ nhắm đến rộng hơn. Mức độ nguy hiểm đe dọa cao hơn. Chẳng ai có thể an toàn được nữa. Nếu lúc trước người ta chuẩn bị dư luận kỹ hơn trước khi ra tay bắt người, bây giờ họ trở nên bất chấp. Thái Văn Đường thậm chí bị bắt cóc ở Thái Lan. Trước khi được giới ngoại giao Đức can thiệp và đưa sang Đức an toàn, Nguyễn Tiến Trung cũng phát hiện mình bị theo dõi ở Thái Lan. Trước đó, khi còn ở Sài Gòn, dù hạn chế hoạt động tối đa, thậm chí đến mức “zero”, Nguyễn Tiến Trung vẫn bị dọa dẫm.
Điều đó cho thấy, “mới” cũng như “cũ”, còn “hoạt động” hay không, gần như bất kỳ đối tượng nào có “tiền án chính trị” cũng đều có khả năng bị bắt. Và người ta muốn bắt, chứ không phải chỉ giám sát và theo dõi. Thậm chí người ta sẵn sàng bắt những người mà không ai tin có thể bị bắt. Bắt với những quy kết rất không rõ ràng.
Khi nghe tin về “danh sách 2024”, do vậy, tôi đã không còn hồ nghi - về sự bất khả xâm phạm của một số người mà tôi từng tin họ không thuộc đối tượng mà an ninh cần bắt. Nếu trước kia, tôi tin rằng an ninh luôn cân nhắc vấn đề dư luận, sự “rúng động dư luận”, tác động và ảnh hưởng của sự việc, không chỉ với xã hội trong nước mà còn với cả phản ứng nước ngoài; thì bây giờ, tôi thấy rằng “niềm tin” này không còn “có cơ sở”. Bây giờ, dư luận đối với chính quyền không còn ý nghĩa gì. Cả nước đang sống trong sợ hãi. Chính sách khủng bố người dân bằng sự sợ hãi đã thành công gần như tuyệt đối.
Dư luận nước ngoài cũng không còn đủ mạnh để ảnh hưởng đến Việt Nam. Trong cái gọi là thế giới toàn cầu và những ảnh hưởng ràng buộc toàn cầu, không còn có sự hiện diện của vấn đề nhân quyền. Với Mỹ lẫn EU, việc lên tiếng trước những vụ vi phạm nhân quyền ngày càng giống một hành động mang tính chiếu lệ. Việt Nam đang là một trong những trọng tâm của Mỹ trong bản thiết kế chính sách đối ngoại mà Hà Nội được dùng làm đối trọng với Trung Quốc.
Chẳng ai còn mặn mà thật sự với chuyện nội bộ Việt Nam. Phạm Đoan Trang, Phạm Chí Dũng, Nguyễn Lân Thắng, thậm chí Trần Huỳnh Duy Thức… chỉ là những cái tên, rất cô độc, như là những con chữ lẻ loi, nằm trong bản báo cáo tình trạng nhân quyền Việt Nam. Họ không còn hiện diện trên bàn làm việc chính sách của giới chức ngoại giao giữa Việt Nam với thế giới bên ngoài.
Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (Committee to Protect Journalists) cho biết, thời điểm hiện tại, ít nhất 19 nhà báo trong nước đang bị giam. Hai người bị bắt trong năm 2024 là Nguyễn Chí Tuyến và Nguyễn Vũ Bình. Freedom House cho biết thêm, ít nhất 60 blogger và nhà hoạt động đã bị kết tội “làm, tàng trữ và phát tán tài liệu chống nhà nước” kể từ năm 2018. Và theo đánh giá và xếp hạng của Reporter Without Borders, Việt Nam hiện nằm ở vị trí 174/180 trong bảng chỉ số về tự do ngôn luận - tệ hơn cả Nga (162/180) và Trung Quốc (172/180).
Bây giờ, không ai còn có thể “an toàn”, cho dù là người của phe nhóm hay là một người độc lập không dính dáng bất kỳ tổ chức nào, kể cả tổ chức phi chính phủ. Đã và sẽ không còn tiếng nói phản biện nào nữa. Không còn tư duy phản biện nào nữa, cho dù ý thức công dân vẫn mãnh liệt, và vẫn không thôi khát khao một tương lai sáng sủa hơn. Đất nước đang chìm hay đi lên, tự mỗi người đều có câu trả lời.
Bình luận của Khanh Hung
HĐ đã biết là mình sẽ bị bắt. Vì vậy, HĐ đã chuẩn bị sẵn sàng cho tình huống này. HD đã nhiều lần trả lời bạn bè, nếu sợ bị bắt thì tôi đã không trở về sau khi xuất bản Bên Thắng Cuộc. Khác với những nhà hoạt động khác, HĐ tin rằng thể chế hiện tại phải được thay đổi, nhưng không phải bằng lực lượng bên ngoài, mà bằng bộ phận tinh hoa, tri thức và lương tri trong đảng CS. Vì vậy, tất cả những bài chính luận phản biện của HĐ đều có nội dung và mục đích này. Theo tôi, việc bắt giữ truy tố HĐ là một yếu tố tích cực cho cá nhân HĐ, sẽ là một điểm quyết định thay đổi lập trường chính trị và vị trí của HĐ đối với tiến trình hướng đến dân chủ của xã hội VN. VN cần những con người có tri thức, trí tuệ và bản lĩnh như HĐ.
30.5.2024 - Mạnh Kim
Tại một trụ sở sinh hoạt cộng đồng (ảnh: MK)
Kiểm soát cả sinh hoạt cá nhân của nghệ sĩ và thậm chí hình ảnh buồng ngủ tư gia thì chỉ có thể là Trung Quốc và Việt Nam. Chuyện cờ vàng-cờ đỏ, một lần nữa được làm lớn chuyện, đến mức công an và Bộ Văn hóa phải vào cuộc. Tất cả cho thấy vấn đề chia rẽ dân tộc tiếp tục bị khoét sâu, khiến, thêm một lần nữa, người Việt hải ngoại có lý do rõ ràng để nói rằng “đừng tin những gì cộng sản nói” khi nhắc đến “hòa hợp-hòa giải”.
Nếu cần “làm rõ”, Bộ Văn hóa nên “làm việc” với chủ nhà nơi vợ chồng Ngọc Mai-Quốc Nghiệp đến ở tạm, rằng tại sao họ lại treo cờ vàng trong nhà! Việc quan trọng hóa vấn đề khi làm to chuyện, thậm chí rất to, với chủ ý “tạo dư luận”, bằng cách viết rằng vợ chồng Ngọc Mai-Quốc Nghiệp “vô tư nô đùa bên cờ ba sọc”, đã cho thấy sự việc bị đẩy lên một cách ngớ ngẩn lố bịch. Nó chỉ thể hiện sự thiếu hiểu biết và sự khước từ thực tế. Đơn giản vì cờ vàng hiện diện mọi nơi trong đời sống cộng đồng hải ngoại.
Không chỉ ở các sự kiện tưởng niệm 30/4, cờ vàng được treo khắp nơi, ở công viên, trong khu mua sắm, trong nhà riêng, ở tiệm ăn. Cờ vàng được sơn lên xe, được in làm decal, xuất hiện trên nón, cravat… Cờ vàng là biểu tượng văn hóa trong các sinh hoạt hội hè, lễ Tết. Cờ vàng là đại diện chính trị của cộng đồng trong những cuộc bầu cử địa phương khi người Việt giành lá phiếu với các cộng đồng khác màu da.
Áo dài cờ vàng và khăn choàng cờ vàng là hình ảnh thường thấy ở các buổi lễ tốt nghiệp trung học và đại học. Ở vài khu học chánh tại Nam California, cờ vàng còn hiện diện trong chương trình giáo dục và sách giáo khoa… Một cách tổng quát, sự tồn tại của cờ vàng đã là một phần của đời sống xã hội lẫn chính trị cộng đồng của người Việt hải ngoại suốt nửa thế kỷ.
Cờ vàng không chỉ có mặt ở Mỹ. Tại hầu hết cộng đồng hải ngoại nơi có đông người Việt tỵ nạn tha hương, nói chung là nạn nhân của cộng sản sau 1975, người ta đều treo cờ vàng. Trừ vài nước Đông Âu, cộng đồng người Việt ở Úc, Canada… đều treo cờ vàng.
Những gì vừa nói là sự thật. Là “fact”. Dữ liệu thực tế. Không phải là “cảm nghĩ” cá nhân. Bất cứ “cán bộ cộng sản” nào đi nước ngoài thường xuyên chắc chắn thấy điều này. Đáng lý họ phải “ráng mà hiểu” tại sao cờ vàng hiện diện sâu trong đời sống người Việt hải ngoại. Phải tìm hiểu thấu đáo.
Và nên thừa nhận thực tế rằng sau 50 năm, cờ đỏ vẫn thất thủ trước cờ vàng, trong hầu hết cộng đồng đông người Việt nhất. Đây hiển nhiên là một fact. Không nên tự dối mình và bác bỏ. Cho đến nay, cờ đỏ - lá cờ được treo trong LHQ, được gắn trên xe phái đoàn ngoại giao đến Washington DC, được đặt trên bàn làm việc “đối tác nước ngoài” - vẫn không thể có mặt một cách công khai trong cộng đồng hải ngoại.
Đó là lý do mà luật sư Trần Thái Văn, một nghị sĩ thâm niên trong cộng đồng người Việt ở Nam California, nói với tôi rằng ông tin cờ vàng vẫn luôn tồn tại (trong cuộc phỏng vấn trực tiếp vào tháng 4-2023). Ông Trần Thái Văn nhấn mạnh, trong các cộng đồng người Hoa ở Mỹ, sức mạnh chính trị của Trung Cộng đã hiển hiện, với việc cờ Trung Cộng đang được treo nhiều nơi, chứ không phải cờ Đài Loan. Điều đó đã không xảy ra, không thể, trong cộng đồng người Việt.
Một cách công bằng, cộng đồng hải ngoại cũng “kiểm duyệt” cờ đỏ với cùng cách thế mà cờ vàng bị đối xử trong nước. Gần như không tờ báo hải ngoại nào dám đăng hình cờ đỏ, dù có khi chỉ “minh họa” cho một sự kiện chẳng hạn chiến thắng bóng đá. Và chắc chắn một nghệ sĩ hải ngoại sẽ gặp rắc rối to nếu “vô tư nô đùa bên cờ đỏ”. Tuy nhiên, cần phân định rạch ròi. Việc khước từ cờ đỏ của người hải ngoại xuất phát thuần túy từ sự căm ghét mang tính tâm lý cá nhân. Đó là lá cờ gợi nhắc đến những gì và những ai gây ra khổ đau và mất mát (từ vật chất đến người thân) mà họ phải gánh chịu.
Không chỉ thù ghét “cộng sản quá khứ”, cộng đồng hải ngoại cũng thù ghét “cộng sản hiện tại”. Mô hình chế độ độc tài còn sờ sờ. Hệ thống chính trị tiếp tục thối nát. Giáo dục mỗi lúc mỗi tệ. Không ai có thể tự bịt mắt để không thấy và nói đó là những đơm đặt. Nếu Việt Nam hiện thời ngang bằng Singapore hoặc Hàn Quốc, sự biện minh cho lý do căm ghét cộng sản có thể phần nào giảm sức thuyết phục.
Và do là “vấn đề cá nhân”, nên cần nhấn mạnh, không phải ai trong cộng đồng hải ngoại cũng quý cờ vàng, dù có thể họ cũng không ưa cờ đỏ. Một số nhân vật “trí thức cấp tiến” trong cộng đồng thậm chí không chọn đứng chung hàng ngũ với những người VNCH thuộc thế hệ cựu trào.
Trong khi đó, việc kiểm duyệt cờ vàng đối với chế độ cai trị là chủ trương, nhằm nhắc nhớ họ là kẻ chiến thắng. Ở đây không là chuyện thù ghét, mang tính tâm lý con người, của vài hoặc nhiều cá nhân. Mà là chính sách của một chế độ. Trong bài viết vụ Ngọc Mai-Quốc Nghiệp trên Người Lao Động ngày 29-5-2024, tác giả Thùy Trang thậm chí dùng cách nói cũ kỹ quen thuộc: “Lá cờ ba sọc đỏ - biểu tượng của ngụy quyền Sài Gòn”. Người viết câu này, hoặc được dạy để viết một cách vô ý thức như vậy, không chỉ thiếu hiểu biết. Khi tiếp xúc cộng đồng, một nghị sĩ người Mỹ - dù có thể trước đó vừa tiếp một phái đoàn ngoại giao (cộng sản) Việt Nam – không bao giờ có thể dám đưa ra một phát biểu cực kỳ ngu dốt với cộng đồng người Việt rằng họ phải treo cờ đỏ, thay vì cờ vàng, “bởi nó là biểu tượng của ngụy quyền Sài Gòn”.
Cờ vàng không chỉ là biểu tượng. Giá trị tinh thần lớn nhất của cờ vàng đối với cộng đồng người Việt hải ngoại, sau nửa thế kỷ, là gì? Nó là thứ gần như duy nhất, từ đó, có thể giúp giải thích với thế hệ trẻ rằng tại sao cha ông họ phải “đến đây” và tại sao họ không được sinh ra trên quê hương mình.
Làn sóng mới của di dân người Việt đến Mỹ để học và làm ăn chưa bao giờ giảm. Lớp người mới đang lấn mạnh vào lĩnh vực kinh doanh. Có những người thậm chí đi thẳng qua Mỹ từ các tỉnh miền Bắc Việt Nam. Họ mở nhà hàng, lập cơ sở làm ăn, xây dựng đối tác thương mại với người trong nước... Hẳn nhiên chính quyền trong nước biết rõ điều đó. Nơi phổ biến mà những người đến sau chọn định cư dĩ nhiên là những địa điểm đông người Việt. Và họ đang sống chung với cờ vàng. Chưa hết. “Việt Cộng nằm vùng” ở Mỹ có không? Nếu có (thậm chí chắc chắn có), họ cũng đang sống với cờ vàng.
Đừng nói chính quyền trong nước không muốn chinh phục cộng đồng hải ngoại, theo cách tương tự Trung Cộng đang kiểm soát và gây ảnh hưởng lên cộng đồng người Hoa ở nước ngoài. Luôn thèm được nhìn nhận thật sự là kẻ chiến thắng, chính quyền cai trị không cần tự hạ thấp “danh dự” bằng việc duy trì “văn hóa so đo” với cờ vàng. Hành vi này rất thấp kém đối với một thể chế đang cai trị.
Càng hành xử như vậy, chính quyền càng trao cho phe cờ vàng sự chính danh của riêng họ, để họ có thể nói rằng cờ đỏ chẳng bao giờ đủ tư cách để so với cờ vàng, ít nhất về mặt (giành được) nhân tâm, trong cộng đồng. Bằng việc áp dụng thuần thục mô hình cai trị rập khuôn Trung Quốc, từ chính sách công an trị đối với người dân nói chung đến việc thao túng-quản lý sinh hoạt của nghệ sĩ nói riêng, chính quyền đã đương nhiên trao cho phe cờ vàng lý do để họ tiếp tục nuôi sự thù ghét cờ đỏ.
Cuối cùng, nếu vẫn “nhạy cảm” và nhỏ nhen trong việc ứng xử với một “biểu tượng”, cờ đỏ và cờ vàng vĩnh viễn là câu chuyện của “nước chia hai đàng”. 50 năm trước là xung đột Bắc-Nam, 50 năm sau là lằn ranh Việt Nam-hải ngoại. Có dân tộc nào, nói với nhau cùng một thứ tiếng, vẫn “chia hai đàng” sau nửa thế kỷ kể từ lúc chấm dứt tương tàn?
_________
Câu “nước chia hai đàng” được lấy ý từ quyển “Việt Nam nước chia hai đàng”, bản dịch xuất sắc của ông Lê Tùng Châu, từ bản gốc “Making Two Vietnams” (Studies of the Weatherhead East Asian Institute, Columbia University) của tác giả Olga Dror. Khai thác đề tài chiến tranh Việt Nam bằng góc nhìn văn hóa, “Making Two Vietnams” phân tích sự khác biệt về chính sách giáo dục và văn hóa đã tạo ra “hai nước Việt Nam” khác nhau với mức độ chênh lệch như thế nào. PDF bản gốc lẫn bản dịch đều có trên mạng, có thể tải đọc miễn phí. “Việt Nam nước chia hai đàng” là quyển sách rất đáng đọc.
Bình luận của Nhan Tran
Qua Canada mà kiểm duyệt cờ vàng. Lá cờ tiêu biểu cho tự do dân chủ đã được thủ tướng và toàn thể dân biểu, nghị sĩ của quốc hội Canada mang vào dịp lễ HÀNH TRÌNH TÌM TỰ DO ngày 30 tháng Tư hàng năm. (Hành Trình Tìm Tự Do là ngày một trong những ngày lễ của đất nước lá phong Apr. 30)
