2024.05.09 - RFA
Một công nhân đang trồng cây trước tấm biển cổ động cho ngày Quốc tế Lao động tại Hà Nội hôm 25/4/2024. AFP
Tổ chức Giám sát nhân quyền Human Rights Watch (HRW) vào ngày 8 tháng năm ra thông cáo cho rằng Việt Nam phát ngôn sai lạc về quyền của người lao động.
HRW cho rằng Hà Nội muốn có được ưu đãi mậu dịch từ phía Washington đã khẳng định rằng người lao động tại Việt Nam có thể thành lập công đoàn. Tuy nhiên, tổ chức chuyên theo dõi tình hình nhân quyền tại Việt Nam nêu rõ rằng Việt Nam đang đưa ra các thông tin sai lạc hoặc thông tin dễ gây hiểu lầm cho phía Hoa Kỳ và các đối tác kinh tế khác nhằm đạt được hay duy trì các quy chế ưu đãi trong thương mại.
Theo HRW, Việt Nam lập luận rằng các tiêu chuẩn của Bộ Luật Lao động Việt Nam phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế và mức tiền công của người lao động ở Việt Nam được “xác định dựa trên thỏa thuận tự nguyện giữa người sử dụng lao động và người lao động” như các tiêu chuẩn tại Hoa Kỳ hiện nay.
Giám đốc Vận động Ban Á Châu của HRW, ông John Sifton, nêu rõ: “Nói rằng người lao động Việt Nam có thể thành lập công đoàn hay mức lương của họ là kết quả của sự thỏa thuận tự nguyện với người sử dụng lao động là tuyên bố sai lạc trắng trợn. Ở Việt Nam không hề tồn tại một công đoàn độc lập nào hay các khung pháp lý khả thi cho việc thành lập công đoàn; hoặc cho người lao động có thể đòi hỏi thi hành những quyền của họ.”
Cũng theo ông John Sifton, lời tuyên bố tôn trọng quyền của người lao động mà Hà Nội đưa ra chỉ là lời hứa sáo rỗng; các văn bản pháp luật và quy định xa rời thực tế về thực trạng quyền của người lao động tại Việt Nam.
Theo HRW, xét về văn bản pháp luật và thực tế thi hành, Việt Nam hiện không cho phép các công đoàn độc lập được đại diện cho người lao động.
Chương 13 của Bộ Luật Lao động của Việt Nam có hiệu lực thi hành vào năm 2021 quy định về “tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở” và Luật Công đoàn quy định về “công đoàn” cũng như “tổ chức đại diện người lao động”. Thuật ngữ này có trong hai bộ luật; nhưng Luật Công đoàn chỉ cho phép có các “công đoàn” do Chính phủ kiểm soát; Luật Lao động buộc phải có các văn bản hướng dẫn được ban hành mới có hiệu lực.
Bình luận của Blogger Trần Hiếu Chân 2024.05.06 - RFA
Các lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản Việt Nam (từ trái qua): Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch Võ Văn Thưởng, Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Quốc hội ở Hà Nội hôm 22/5/2023. AFP
Lời nguyền ‘thượng tôn pháp luật’ của ông Trọng vừa tuyên bố có thể bị phản đòn! Không có vùng cấm nhưng liệu ‘có vùng né’? Vụ AVG rồi đây Tòa án có dám hồi tố? Công an sang Đức bắt Trịnh Xuân Thanh làm hỏng quan hệ Đức – Việt, ai chịu trách nhiệm”?
___________
Chiều 4/5/2024, tại họp báo Chính phủ thường kỳ, người phát ngôn Bộ Công an cho biết quan điểm của Tổng Bí thư (TBT) Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, liên quan đến những đại án gần đây được dư luận quan tâm. Trung tướng Công an Tô Ân Xô chia sẻ: ‘Khi lãnh đạo Ban chuyên án báo cáo Tổng Bí thư về một số vụ án do Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng chỉ đạo, Tổng Bí thư đã khen ngợi Bộ Công an quyết tâm, quyết liệt trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực’. Người phát ngôn Bộ Công an cho biết thêm, Tổng bí thư cũng yêu cầu Bộ Công an tiếp tục quyết tâm, quyết liệt hơn theo tinh thần thượng tôn pháp luật, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, mọi người đều bình đẳng trước pháp luật (1). Mấy điểm này tuy không hoàn toàn mới nhưng khá nổi bật trong thông điệp của TBT. Một số giới quan sát cả trong lẫn ngoài nước vốn đang đặt vấn đề, sau mấy vụ đại án và với bối cảnh sự ra đi liên tiếp của ‘Tam trụ’: ông Phúc, ông Thưởng và ông Huệ, liệu cái lò của ông Trọng có giảm bớt nhiệt chút nào không? Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đang chênh vênh? Một khi ‘Tam Tứ trụ’ đều ra đi cả thì có ‘vỡ bình’ không?
Chia sẻ của tướng Tô Ân Xô có phải là câu trả lời gián tiếp (được chuyển qua Bộ Công an) của Tổng bí thư cho mọi băn khoăn? Đấu tranh chống tham nhũng tới đây sẽ không thuyên giảm, sẽ phải ‘tiếp tục quyết tâm, quyết liệt hơn theo tinh thần thượng tôn pháp luật…’ (2). Ý quyết tâm, quyết liệt thì chẳng có gì mới, nhưng lần đầu tiên, người dân được nghe Đảng trưởng nhắc đến ‘tinh thần thượng tôn pháp luật’. Tuyên bố có ý nghĩa ‘lên giây cót’ này của TBT có thể là ‘đòn hồi mã thương’ bí truyền (Giả vờ lui binh để nhử đối thủ rồi bất ngờ quay ngựa phóng thương để phản kích). Bởi vì suốt thời gian gần đây, dư luận thấy ông Trọng hầu như hoàn toàn im lặng, trước những lãnh đạo vừa ‘bị trảm’ mà dư luận coi đó là ‘con cưng’, là ‘thợ ruột’, là những ‘hạt giống đỏ’ TBT gieo trồng bao lâu nay. Thậm chí dư luận còn cho đó là những ‘thái tử’ đã được ông chọn để trao lại ‘vương quyền’. Nhưng không, Tổng Trọng như muốn cho mọi người biết, ông đã vào tuổi ‘Trượng Triều’, tức là tuổi có quyền cầm gậy đi vào Triều đình mà không ai có quyền ngăn cản. Huống hồ giờ đây chính ông đang là ‘Hoàng thượng’ mà phải chịu nghe những ‘lời ong tiếng ve’, rằng kế sách chống tham nhũng thất bại, rằng ông bị kẻ khác tiếm quyền, thao túng chính trường... Cho nên ông phải lên tiếng, cho dù chỉ là gián tiếp qua Bộ Công an.
Nhưng lời nguyền ‘thượng tôn pháp luật’ của ông Trọng có thể bị phản đòn! Không có vùng cấm nhưng lại có ‘nhiều vùng né’, thưa Tổng bí thư! Vụ AVG mà tại đó ông Tô Lâm, lúc bấy giờ mới giữ hàm Thứ trưởng Bộ Công an, nhưng đã ký ba công văn, đóng dấu ‘Tuyệt Mật’ để lấp liếm sự việc. Các bên liên quan đã nâng khống giá trị trong hợp đồng chuyển nhượng, chênh lệch bảy ngàn tỷ VND để chia nhau (3). Vụ này liệu rồi đây có bị hồi tố không, thưa TBT? Rồi còn vụ Bộ trưởng Công an Tô Lâm bay sang Đức, bắt nghi can Trịnh Xuân Thanh trên đất bạn, làm hỏng quan hệ Đức – Việt, ai chịu trách nhiệm? (4)? Đấy là chưa nói đồng giao trong cả nước bấy lâu nay đang công khai giễu nhại lực lượng ‘còn Đảng còn mình’, tức là đối với những công an từng ‘bắn nhầm dê, bế nhầm dân’. Trong lực lượng công an không thiếu những kẻ đạo tặc, bắt cóc trẻ con để vòi tiền chuộc, hoặc rủ nhau đi săn dê của dân về làm mồi nhậu (5). Trong khi Đại tướng Tô Lâm nói công an phấn đấu người dân đi ngủ không cần đóng cửa, thì vẫn theo báo cáo của Chính phủ, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật hàng năm vẫn còn diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng (6).
Vẫn tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ nói trên, một đại án khác đang ló dạng. Trung tướng Tô Ân Xô cho hay cũng vào chiều 4/5, mở rộng điều tra vụ án đưa hối lộ, nhận hối lộ, lợi dụng chức vụ quyền hạn trong thi hành công vụ xảy ra tại tỉnh Lâm Đồng và một số địa phương liên quan; tuy là ngày lễ 30/4, Cơ quan CO3 (Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu) vẫn ra quyết định khởi tố bị can, bắt giam đối với ông Mai Tiến Dũng, nguyên Bộ trưởng (siêu Bộ) – Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ. Ông Mai Tiến Dũng bị bắt để điều tra về tội ‘lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ’ (7). Từ đại án đến tiểu án, tội danh chỉ gói gọn trong mấy từ cô đọng ấy thôi, nhưng nó phản ánh bản chất của hệ thống. Từng bị đề nghị thu hồi, dự án khu đô thị Đại Ninh sau đó được tiếp tục thực hiện khi Thanh tra Chính phủ sửa đổi kết luận điều tra. Đây là ‘siêu’ dự án đã khiến nhiều lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng vướng vòng lao lý. Như một ‘vết dầu loang’, lần này, nó lại ‘chảy’ ngược lên thượng tầng Ba Đình. Theo những nguồn tin không thể tiết lộ danh tính, vụ đại án mang tên Đại Ninh, không biết có phải vì cùng có hai chữ ‘Đại’, nhưng vụ này đang và sẽ gây ra rất nhiều hệ lụy trong việc chọn cả Chủ tịch nước lẫn Chủ tịch Quốc hội.
Cựu Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng tại họp báo ở Hà Nội hôm 30/6/2016. AFP
Trở lại với dư luận ở Hà Nội từ đầu tuần trước đã râm ran về việc, tại kỳ họp hôm 2/5 vừa qua, bà Trương Thị Mai, Bí thư Trung ương Đảng, kiêm Trưởng Ban Tổ chức TW, sẽ được Đảng cử vào ngồi chiếc ghế trống do ông Vương Đình Huệ để lại. Nhưng điều này không xẩy ra đã đành, mà người ‘Phó thứ Nhất’ của ông Huệ, đương kim Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng không được 500 đại biểu đưa ra bầu để thay ông Huệ như tin đồn. Vậy là hai chiếc ghế của Tứ trụ, Chủ tịch nước và Chủ tịch quốc hội, đến nay vẫn để trống. Điều lạ lùng nữa là chỉ có một mẩu tin vắn về cuộc bỏ phiếu kín mà không có bất cứ bức ảnh nào đi kèm, nghĩa là báo chí Nhà nước cũng không được ‘tiếp cận hiện trường’. Dư luận còn nhớ, tại cuộc họp bất thường lần thứ sáu kỳ trước (ngày 21/3), bà Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân, tuy chỉ là Ủy viên Trung ương Đảng (tức là cấp bậc về Đảng thấp hơn vị trí của ông Mẫn), vậy mà bà Xuân vẫn được cử vào ghế Quyền Chủ tịch nước (8). Trong khi ông Mẫn là Ủy viên Bộ Chính trị, nhưng chỉ ‘được phân công điều hành’ các hoạt động của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cho đến khi kiện toàn chức danh Chủ tịch Quốc hội.
Tại sao chức danh Chủ tịch nước chưa kiện toàn mà bà Võ Thị Ánh Xuân, cấp bậc Đảng thấp hơn, vẫn được ngồi vào ghế ‘quyền Chủ tịch’ nước? Còn ông Trần Thanh Mẫn, xin nhắc lại là có cương vị Đảng cao hơn, thì vẫn chưa được cử làm ‘Quyền Chủ tịch Quốc hội’? Bản chất của vấn đề ở đây phải chăng là, các bên liên quan vẫn chưa thỏa thuận được với nhau, người của ai ngồi vào ghế nào. Bởi vì, hai chiếc ghế của bà Mai để lại, cho đến nay, Tổng Trọng vẫn chưa tìm được người đủ tin cậy để mà trám vào. Khi hai cái ghế quan trọng ấy vẫn còn ‘bấp bênh’ chưa biết nên trao cho ai, thì ông Trọng chưa thể ‘gật’ để bà Trương Thị Mai bỏ lại hai vị trí ấy, để ngồi vào ghể Chủ tịch Quốc hội. Cuộc thương lượng giữa các phe phái, do đó, vẫn còn đang tiếp tục cho đến 20/5 tới đây, Quốc hội sẽ bước vào kỳ họp chính thức. Cuộc mặc cả giữa các phe được phóng sự của VOA ngày 3/5 phản ánh: ‘Sự ra đi của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, người thứ 3 trong ‘Tứ trụ’ Việt Nam phải từ chức giữa nhiệm kỳ chỉ trong hơn một năm, đang cho thấy sự khủng hoảng về người kế nhiệm lãnh đạo Đảng và phản ánh sự leo thang đáng báo động của chủ nghĩa thân hữu (cronyism – mà thực chất là chủ nghĩa băng đảng) cũng như đấu đá nội bộ, theo nhận định của giới quan sát và truyền thông quốc tế’ (9).
_____________
Tham khảo:
(3) https://www.bbc.com/vietnamese/forum-50613569
(8) https://baochinhphu.vn/ba-vo-thi-anh-xuan-giu-quyen-chu-tich-nuoc-102240321121216671.htm
* Trần Hiếu Chân là một blogger, đồng thời cũng là nhà báo độc lập tích cực tham gia vào mạng lưới xã hội đấu tranh vì tự do báo chí, dân chủ và nhân quyền cho Việt Nam. Blogger này cũng là một trong những nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế và đường lối ngoại giao của Việt Nam và các nước ASEAN.
2024.05.07 - RFA
Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng và trang phục với huy hiệu gây tranh cãi. FB Đàm Vĩnh Hưng
Bộ Văn hóa- Thể thao- Du lịch (VH-TT-DL) Việt Nam đã có ý kiến chỉ đạo làm rõ huy hiệu” bị cho là “lạ”, giống dạng huy hiệu thời Việt Nam Cộng Hòa, mà ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng đeo tại chương trình biểu diễn hôm tối 4 tháng 5 vừa qua ở thành phố Hồ Chí Minh.
Truyền thông Nhà nước ngày 7 tháng 5 loan tin dẫn ý kiến chỉ đạo của Bộ VH-TT-DL đối với Sở VH-TT-DL TP HCM, địa phương cấp phép cho chương trình của Đàm Vĩnh Hưng như vừa nêu.
Như tin đã loan, sau đêm biểu diễn live-concert chủ đề “Ngày em thắp sao trời” dài chừng 4 tiếng với khoảng 62 bản “mash-up” do Đàm Vĩnh Hưng trình bày, trên mạng xã hội xảy ra cuộc tranh cãi về một trong những bộ trang phục mà ca sĩ này mặc. Đặc biệt là một thiết kế giống với loại huy chương của Việt Nam Cộng hòa trước năm 1975.
Ca sỹ Đàm Vĩnh Hưng sau đó đã lên tiếng trên trang cá nhân cho rằng "Các huy hiệu đi kèm Hưng có chụp cận cho mọi người thấy đều là những phụ kiện bình thường mang tính chất trang trí fashion (thời trang-PV) để bộ trang phục thêm phần bắt mắt, hoàn toàn không có một ẩn ý về chính trị nào như các trang mạng đang dẫn dắt."
Ông cũng tiết lộ bộ trang phục ông mặc lúc biểu diễn là do "Tuấn Trần đã thiết kế riêng" và lấy cảm hứng từ bộ trang phục trên sàn diễn thời trang runway của quốc tế mà ca sĩ này rất thích.
Đàm Vĩnh Hưng cũng khẳng định "sẽ quyết định không sử dụng trang phục này tại show diễn ở Hà Nội sắp tới để tránh xảy ra những hiểu lầm” và "các thành phần xấu lợi dụng đẩy câu chuyện đi xa."
Hôm 5/5, trang Vietnam People's Navy có 20 ngàn người theo dõi (không có dấu tích xanh) đăng tải các tấm ảnh trong buổi biểu diễn của ca sĩ họ Đàm và cho rằng ông đã mang "cái "hồn ma" của bọn ngụy... có tên gọi là: Biệt Công Bội Tinh" trong đêm nhạc bolero.
Huy chương Biệt Công Bội Tinh Huy được trao tặng cho quân nhân nào có công với Nhà nước Việt Nam Cộng hòa và trao cho cả các quân nhân nước ngoài.
Theo tấm ảnh ca sĩ này chụp cận cảnh và đăng lên trang cá nhân, "huy chương" ca sĩ này cài áo có dòng chữ "HIGH QUALITY GARMENT" theo Đàm Vĩnh Hưng giải thích nghĩa là "CHẤT LƯỢNG CAO CỦA NGÀNH MAY MẶC", nó không giống gì với huy chương thời Việt Nam Cộng Hòa.
2024.05.06 - RFA
Tù nhân lương tâm Lê Hữu Minh Tuấn. RFA edited
Một nhóm chuyên gia nhân quyền của Liên Hiệp quốc gửi thư chung bày tỏ sự quan ngại về sức khoẻ của tù nhân lương tâm (TNLT) Lê Hữu Minh Tuấn- người đang mắc nhiều bệnh nguy hiểm nhưng không được chữa trị ở Trại giam Xuyên Mộc (tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu).
Ông Lê Hữu Minh Tuấn, 35 tuổi, là biên tập viên của trang Việt Nam Thời Báo thuộc Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam, một tổ chức đấu tranh cho tự do báo chí ở trong nước nhưng không được Nhà nước công nhận.
Ông đang thụ án tù 11 năm về tội danh “tuyên truyền chống nhà nước” trong cùng vụ án với Chủ tịch Phạm Chí Dũng và Phó Chủ tịch Nguyễn Tường Thuỵ- người cũng là blogger của Đài Á Châu Tự Do (RFA).
Nhóm năm chuyên gia nhân quyền LHQ gửi thư chung đề ngày 05/3 cho Chính phủ Việt Nam về trường hợp của ông Tuấn, và công bố thư này trong ngày 05/5, hai tháng sau khi Hà Nội không phản hồi.
Trong thư chung này, năm chuyên gia nhân quyền LHQ nhấn mạnh:
“… Chúng tôi bày tỏ mối quan ngại sâu sắc liên quan đến tình trạng sức khỏe của ông Tuấn suy giảm nghiêm trọng trong thời gian ông phải chịu án tù dài hạn 11 năm. Chúng tôi lo ngại rằng tình trạng sức khỏe kém của ông Tuấn dường như trở nên trầm trọng hơn do không được chăm sóc và điều trị y tế đầy đủ trong thời gian bị giam giữ.
Chúng tôi còn lo ngại hơn nữa về các báo cáo về điều kiện sống được cho là tồi tệ trong nhà tù…”
Thư chung viết sau một thời gian bị giam giữ ở Trại giam Xuyên Mộc, vào cuối năm 2022, ông Tuấn có vấn đề về đường tiêu hoá và được chuẩn đoán bị viêm đại tràng và viêm gan, bên cạnh việc bị ghẻ ngứa khắp người.
Từ cuối năm 2023, ông đi ngoài ra máu, đau khắp vùng bụng và có những biểu hiện theo gia đình là "rất giống với ung thư đại tràng."
Vào đầu tháng 11/2023, ông Tuấn được đưa vào bệnh viện Vũng Tàu và được chẩn đoán mắc bệnh viêm dạ dày và viêm tá tràng, bệnh trào ngược dạ dày-thực quản kèm theo viêm thực quản, hội chứng ruột kích thích, tiêu chảy và được kê một số loại thuốc khiến tình trạng của ông trở nên tồi tệ hơn.
Một người thân cho RFA biết sức khỏe của ông Tuấn không cải thiện gì trong nhiều tháng gần đây. Người này nói trong điều kiện ẩn danh ngày 06/5:
“Trong các cuộc điện thoại hàng tháng về nhà, Tuấn cho biết sức khoẻ không được cải thiện. Gia đình gửi thuốc tây vào kèm theo hướng dẫn sử dụng nhưng dường như trại giam chỉ đưa thuốc nên Tuấn không biết phải uống như thế nào cho đúng.
Tuấn nói giờ không thể uống thuốc tây vì không chịu nổi, nên bảo gia đình gửi thuốc dạng thực phẩm chức năng. Hàng ngày Tuấn chỉ có thể uống hai cốc sữa Ensure mà gia đình gửi vào, chứ không thể ăn thức ăn mà trại giam cung cấp.”
Trong thư chung, các chuyên gia đề nghị Chính phủ Việt Nam tôn trọng các cam kết quốc tế sau khi đã ký các công ước quốc tế như Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR), Tuyên ngôn nhân quyền phổ quát, Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hoá, Công ước Chống tra tấn (CAT), và Quy tắc đối xử với tù nhân (Quy tắc Mandela) trong việc đối xử với tù nhân Lê Hữu Minh Tuấn cũng như các tù nhân khác.
Thư chung cũng nhắc lại việc gia đình ông Tuấn vào cuối năm ngoái gửi đơn khẩn cấp qua đường bưu điện tới Cục Cảnh sát quản lý trại giam (C10) của Bộ Công an và Trại giam Xuyên Mộc với đề nghị cho ông được tại ngoại để đi khám bệnh một cách nghiêm túc để tìm ra bệnh và có phác đồ điều trị hợp lý nhưng các cơ quan hữu quan trả lời ông Tuấn không thuộc đối tượng hưởng chính sách “tại ngoại để chữa bệnh.”
Bình luận về thư chung của các chuyên gia nhân quyền LHQ cùng thái độ của Chính phủ Việt Nam trong trường hợp ông Lê Hữu Minh Tuấn, ông JB Nguyễn Hữu Vinh- Quyền Chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam, nói với RFA:
“Việc Liên Hiệp quốc yêu cầu nhà cầm quyền Việt Nam phải đáp ứng những cái yêu cầu tối thiểu để mà chữa bệnh cũng như là đảm bảo quyền lợi cho tù nhân Lê Hữu Minh Tuấn là điều hết sức là cần thiết và cấp bách trong điều kiện hiện nay.”
Năm chuyên gia nhân quyền của LHQ cũng đề nghị Việt Nam cung cấp thông tin về việc bắt giữ và kết án ông Tuấn, điều kiện giam giữ và các biện pháp đã được thực hiện để đảm bảo sự toàn vẹn về thể chất và tâm lý của ông cũng như quyền được hưởng tiêu chuẩn sức khỏe cao nhất có thể đạt được trong khi bị giam giữ.
Đây là lần thứ ba các chuyên gia nhân quyền của LHQ gửi thư chung cho Chính phủ Việt Nam về trường hợp biên tập viên Lê Hữu Minh Tuấn. Lần đầu là vào ngày 17/9/2020 trong đó các chuyên gia chất vấn về việc bắt giữ ông và nhiều nhà hoạt động khác, và trong lần thứ hai ngày 22/11/2021, các chuyên gia chất vấn và yêu cầu giải thích việc kết án ông cùng hàng chục người khác chỉ vì các hoạt động bảo vệ nhân quyền và thực thi các quyền cơ bản của con người.
Tháng 6/2021, Nhóm công tác về bắt giữ tuỳ tiện (WGAD) của LHQ còn đưa ra bản ý kiến trong đó coi việc bắt giữ ông Tuấn là tuỳ tiện, việc xét xử ông là không công bằng, vi phạm các công ước nhân quyền mà Việt Nam đã ký kết.
Ông Lê Hữu Minh Tuấn bị bắt giam vào tháng 6 năm 2020. Trong phiên sơ thẩm vào tháng 1/2021, ông và Phó Chủ tịch Nguyễn Tường Thuỵ của Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam cùng bị tuyên 11 năm tù giam và bốn năm quản chế trong khi Chủ tịch Phạm Chí Dũng bị án 15 năm tù và năm năm quản chế.
Nhiều tổ chức quốc tế, trong đó có Ân xá Quốc tế và Theo dõi Nhân quyền (HRW), chỉ trích Việt Nam về đối xử vô nhân đạo đối với tù nhân lương tâm và giam giữ họ trong điều kiện hà khắc, thiếu dinh dưỡng và chăm sóc y tế tồi tệ.
Nhiều tù nhân lương tâm đã bị nhiễm nhiều bệnh nghiêm trọng vì chất lượng thức ăn, nước uống không đảm bảo cùng với việc chăm sóc y tế không đầy đủ và không kịp thời.
Từ năm 2019 cho đến nay có ít nhất sáu tù nhân lương tâm chết trong các trại giam, như nhà báo tự do Đỗ Công Đương, cựu giáo chức Đào Quang Thực và mục sư Đinh Diêm ở Trại giam số 6 (tỉnh Nghệ An), ông Phan Văn Thu ở Trại giam Gia Trung (tỉnh Gia Lai), và ông Đoàn Đình Nam ở Trại giam Xuyên Mộc (tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu), cùng với ông Huỳnh Hữu Đạt ở Trại giam Xuân Lộc (Đồng Nai). Họ đều bị bệnh hiểm nghèo trong thời gian bị cầm tù nhưng không được chữa trị đầy đủ và kịp thời.
2024.05.06 - RFA
Tứ trụ thuộc Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam hôm 15/1/2024 (từ trái sang): Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch Võ Văn Thưởng. AFP
Tính từ đầu năm đến nay, Bộ công an đã khởi tố và bắt tạm giam 10 lãnh đạo thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam quản lý, bao gồm các bí thư, cựu bí thư, chủ tịch tỉnh và bộ trưởng. Những người này bị cáo buộc các tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, nhận hối lộ.
Những cái tên điển hình được báo chí trong nước điểm danh bao gồm:
Những vụ án lớn này đã khiến hai ủy viên Bộ Chính trị phải từ chức trong năm nay bao gồm Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
2024.05.06 - RFA
Hình chụp từ trên cao cho thấy toàn cảnh thủ đô Phnom Penh với dòng Mekong hom 19/2/2024. TANG CHHIN Sothy / AFP
Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng ngày 5 tháng 5 lên tiếng với báo giới về kêu gọi hợp tác từ phía Campuchia trong đánh giá tác động môi trường của kênh đào Phù Nam Techo đối với khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long.
Kêu gọi mới nhất của Hà Nội đối với dự án gây tranh cãi của Phnom Penh được cho hòa dịu hơn kêu gọi trước đây.
Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng cho rằng Hà Nội tôn trọng quyền lợi hợp pháp của Phnom Penh liên quan dự án trị giá 1,7 tỷ USD; đồng thời “luôn coi trọng, dành ưu tiên hàng đầu cho mối quan hệ láng giềng tốt đẹp, hữu nghị, truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài với Campuchia trong chính sách đối ngoại của mình…”
Đối với kênh đào Phù Nam Techo, Việt Nam quan ngại về tác động đối với dòng chảy sông Mê kông về Đồng bằng Sông Cửu Long. Đây là vựa lúa lớn nhất nước Việt Nam, nơi có 17,4 triệu người dân Việt Nam sinh sống.
Đây là lần thứ hai trong vòng một tháng, Hà Nội lên tiếng yêu cầu Phnom Penh chia sẻ thêm thông tin về dự án kênh đào dài 180 km; mà theo giới chuyên gia trong nước khi vận hành sẽ khiến lượng nước về Sông Mê kông thuộc Đồng bằng Sông Cửu Long giảm đến 50%.
Phía Campuchia luôn khẳng định rằng dự án sẽ được tiến hành bất chấp mọi quan ngại từ phía Việt Nam.
Dự án kênh đào Phù Nam Techo được cho biết do một công ty Nhà nước Trung Quốc xây dựng. Kênh nối khu vực biển miền nam Xứ Chùa Tháp với thủ đô Phnom Penh.
2024.05.06 - RFA
Hải quân Campuchia dự lễ sau cuộc tập trận chung với hải quân Trung Quốc ở tỉnh Preah Sihanouk, Campuchia hôm 26/2/2016 (minh họa). REUTERS/Samrang Pring
Quân đội Campuchia và quân đội Trung Quốc sẽ tiến hành đợt tập trận chung “Rồng vàng 2024” tại Xứ Chùa Tháp từ trung tuần đến cuối tháng năm.
Bộ Quốc phòng Trung Quốc ngày 6 tháng năm loan tin nêu rõ đợt tập trận chung “Rồng vàng 2024” với phía Campuchia được tiến hành theo sự nhất trí giữa quân đội hai nước.
Chủ đề đợt tập trận chung lần này là “Hành động chống khủng bố và cứu trợ nhân đạo”.
Đợt tập trận chung “Rồng vàng 2024” giữa Campuchia và Trung Quốc năm nay là lần thứ sáu. Lần đầu tiên tập trận chung “Rồng vàng” Campuchia- Trung Quốc diễn ra vào năm 2016.
“Rồng vàng 2023” giữa Campuchia và Trung Quốc diễn ra vào tháng tư năm ngoái. Đợt tập trận năm 2023 được Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho là lớn nhất kể từ khi khởi sự.
Đợt tập trận chung “Rồng vàng 2023” có hơn 3.000 binh sĩ và hơn 1.000 bộ thiết bị các loại tham gia.
Dữ liệu về đợt tập trận chung “Rồng vàng 2024” giữa quân đội Campuchia và Trung Quốc chưa được công bố.
2024.05.03 - RFA
Đô đốc John C. Aquilino, Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, phát biểu tại chương trình Bài giảng đặc biệt của IISS ở Singapore 16/3/2023. (Ảnh minh họa). REUTERS
Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, Đô đốc John “Lung” Aquilino, nói với The Financial Times rằng Trung Quốc từ lâu đã áp dụng chiến thuật “con ếch chết luộc” (boiling frog) trên Biển Đông. Theo ông Aquilino, trong ba năm ông làm tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ, Trung Quốc đã tăng tốc phát triển quân sự. Đồng thời, ngày càng tăng cường những hoạt động gây bất ổn, hung hăng hơn, nguy hiểm hơn.
Trao đổi với RFA, nhà nghiên cứu Hoàng Việt ở Tp. HCM nói rằng chiến lược “con ếch chết luộc” là một cách nói ẩn dụ, mô phỏng hình ảnh con ếch trong nồi nước sôi. Nếu người ta thả một con ếch vào nồi nước, đun nước sôi từ từ, nhiệt tăng nhẹ chậm rãi, con ếch sẽ thích ứng dần với nhiệt độ mới mà không nhảy ra khỏi đó. Đến khi nước đến gần điểm sôi thì con ếch không nhảy ra được nữa và bị luộc chín.
Theo nhà nghiên cứu Hoàng Việt, việc Trung Quốc hợp tác với Campuchia xây dựng kênh đào Phù Nam, quân cảng Ream ở Vịnh Thái Lan, tự bản thân Trung Quốc xây các đập nước thượng nguồn Mekong, các căn cứ quân sự ở quần đảo Trường Sa, đều không khiến cho Việt Nam “chết” ngay. Tuy nhiên, theo ông Việt, nếu Việt Nam không có chiến lược phù hợp, khả năng rơi vào tình cảnh “con ếch chết luộc” trong tương lai là không phải không có khả năng xảy ra.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương ở Đại học Canberra, Úc, nói với RFA rằng thậm chí ngay cả dự án kênh đào Kra ở Thái Lan mặc dù mới nằm trên giấy nhưng nếu nó trở thành hiện thực trong tương lai, nó sẽ được kết hợp với các cơ sở khác của Trung Quốc như quân cảng Ream ở Campuchia, góp phần phát triển năng lực kiểm soát ba chiều của Trung Quốc trong khu vực: trên không, trên biển, và đất liền.
Đối với quân cảng Ream, nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương nói, nếu đứng dưới góc độ Việt Nam mà xét thì còn cần xem xét Trung Quốc có muốn triển khai khí tài quân sự tới sân bay ở Ream hay không. Nếu sân bay đó trở thành cơ sở của Trung Quốc thì toàn bộ vùng trời ở Vịnh Thái Lan và phía Nam Việt Nam, khu vực mà đối với Việt Nam là vùng kiểm soát TP. HCM, thì đều có thể bị lọt vào tầm bao quát của Trung Quốc. Ông nói tiếp:
“Sự kết nối không gian nữa vùng trời Vịnh Thái Lan và phía Nam Biển Đông sẽ tạo thành một thế liên hoàn Đông Tây. Điều đó khiến cho các hoạt động của Việt Nam, đặc biệt là hoạt động quân sự, dù là hướng về phía biển hay đất liền, đều dễ dàng bị Trung Quốc phát hiện được.
Nói ngắn gọn thì điều đó khiến cho năng lực răn đe về mặt quân sự của Việt Nam bị giảm xuống. Khi người ta có thể nhìn thấy anh đang làm gì thì đó là một viễn cảnh xấu nhất trong thời bình mà chúng ta có thể nghĩ tới.”
Vẫn với chiến lược “con ếch chết luộc” mà Đô đốc Aquilino đã nói, tức được hiểu Trung Quốc đang dần dần “nâng cao nhiệt độ” để các nước khác đánh giá thấp mối nguy hiểm cho đến khi quá muộn, nhà nghiên cứu Hoàng Việt ở Tp. HCM cho rằng tính chất lưỡng dụng của cơ sở của Trung Quốc, đặc biệt là căn cứ hải quân Ream và các cơ sở khác của Trung Quốc xung quanh đó, làm cho những nước như Việt Nam rất khó phản đối họ. Lưỡng dụng là khả năng sử dụng cho cả dân sự và quân sự. Ông giải thích:
Điều chúng ta cần đặc biệt lưu ý là hầu hết các cơ sở trên thế giới của Trung Quốc đều mang tính chất lưỡng dụng, tức là vừa quân sự vừa dân sự. Hiện chưa rõ sau này họ sẽ dùng cảng Ream như thế nào, nhưng với các tàu chiến cập cảng và thiết kế của nó cho thấy chiến hạm cỡ lớn của Trung Quốc vào được. Họ có thể chuyển sang quân sự bất kỳ khi nào họ muốn.
Theo nhà nghiên cứu Hoàng Việt, tính chất dân sự (bên cạnh khả năng quân sự của nó) của những cơ sở đó đã tạo ra thế khó khăn để khiến Việt Nam và các nước liên quan khó có thể đưa ra bằng chứng, đối thoại với Campuchia và Trung Quốc về khía cạnh quân sự của nó. Đấy là mối đe dọa rất lớn.
Về quá trình “tăng dần nhiệt độ của nước”, để cho các bên liên quan đánh giá thấp tình hình trước khi quá muộn, nhà nghiên cứu Hoàng Việt cho rằng với quân cảng Ream thì Campuchia đã không thành thật. Ông giải thích:
“Thứ nhất là ở giai đoạn đầu thì họ khẳng định là không có Trung Quốc. Sau này thì Wall Street Journal tung ra một hợp đồng cho thấy vai trò của Trung Quốc thì Campuchia thừa nhận nhưng lại nói đó không đặt căn cứ quân sự của bất kỳ quốc gia nào. Lúc đầu thì Campuchia nói Trung Quốc chỉ tham gia vào việc sửa chữa, thế rồi sau đó chiến hạm Trung Quốc đã neo đậu ở đó liên tục nhiều tháng.
Việc tàu Trung Quốc neo đậu ở đó thực ra không phải là lạ với những người theo dõi tình hình Campuchia vì cuối năm 2023, Bộ trưởng Quốc phòng là Tea Seiha, cũng là con của cựu Bộ trưởng Quốc phòng tea Banh, đã khoe trên Facebook là tàu chiến Trung Quốc cập cảng.
Họ úp mở, sau đó bào chữa nhưng bào chữa cũng không thành thật. Campuchia nếu công khai minh bạch, rõ ràng ngay từ đầu thì có lẽ không tạo ra cảm giá bất an cho các quốc gia láng giềng trong đó có Việt Nam.
Quân cảng này cũng tạo ra một loạt đe dọa với Việt Nam. Nếu xảy ra một cuộc chiến trên Biển Đông thì Trung Quốc sẽ nắm ưu thế. Một mặt, họ có thể triển khai các thiết bị như Rada để nắm thông tin ở toàn bộ khu vực miền Nam Việt Nam và Vịnh Thái Lan.”
Theo nhà nghiên cứu Hoàng Việt, hiện nay Việt Nam và Trung Quốc vẫn chưa có gì căng thẳng lớn, ngoài vấn đề Biển Đông. Vấn đề Biển Đông giữa Việt Nam và Trung Quốc có lúc âm ỉ có lúc bùng phát và hai bên vẫn đối đầu nhau. Tham vọng của Trung Quốc vẫn không có dấu hiệu suy giảm, cho nên, theo ông Hoàng Việt, không sớm thì muộn, Việt Nam sẽ phải đối đầu căng thẳng với Trung Quốc. Nếu trong tương lai xảy ra một cuộc chiến trên Biển Đông thì Việt Nam sẽ gặp nhiều bất lợi khi Trung Quốc có quân cảng Ream, nhà nghiên cứu Biển Đông ở Tp. HCM khẳng định.
Như vậy có thể thấy quân cảng Ream là một mắt xích có liên quan tới Biển Đông chứ không chỉ với các yếu tố khác như kênh đào Kra ở Thái Lan hay kênh đào Phù Nam ở Campuchia. Câu hỏi đặt ra là liệu quân cảng Ream rồi đây sẽ được Trung Quốc dùng để thực thi tham vọng đường lưỡi bò trên thực tế hay không, ông Hoàng Việt nói:
“Họ sẽ kiểm soát được khu vực đó, tức đường lưỡi bò. Thứ nhất, họ sẽ kiềm chế được Việt Nam. Chúng ta nhớ lại là cuộc chiến biên giới Tây Nam những năm 1970s thì Trung Quốc đã đứng đằng sau để khiến Campuchia nổi giận tấn công Việt Nam từ 1977.
Nếu trên Biển Đông xảy ra căng thẳng thì Trung Quốc có thể lại sử dụng nhiều cách, trong đó có biên giới Việt Nam Campuchia, để gây sức ép từ hướng khác. Đó có thể là biên giới đất liền, hoặc có thể sử dụng vấn đề biên giới trên biển với Campuchia.
Vấn đề biên giới biển Việt Nam - Campuchia do đó, cũng là vấn đề tiềm tàng rủi ro. Do Việt Nam - Campuchia chưa tiến hành phân định biên giới trên biển. Trong vấn đề quân sự thì rõ ràng Trung Quốc có thể gây sức ép lên Việt Nam từ nhiều hướng, trong đó có quân cảng Ream.”
Trao đổi với RFA, nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương ở Đại học Canberra lưu ý là Thái Lan có dự phóng về một kênh đào xuyên qua eo đất Kra. Nếu trong tương lai Trung Quốc tham gia vào dự án kênh đào Kra ở Thái Lan thì nó sẽ còn thúc đẩy hơn nữa lợi ích của Trung Quốc qua kênh đào này.
Ông Nguyễn Thế Phương cho rằng trong trường hợp kênh đào Kra thành hiện thực, Trung Quốc không còn phụ thuộc vào eo biển Mallaca nữa. Ông nói tiếp:
"Trong trường hợp kênh đào Kra không thành, thì họ vẫn kết nối và triển khai năng lực ở khu vực phía nam biển Đông. Họ có thể kết nối không chỉ từ các đảo ở Trường Sa xuống vùng biển Natuna mà còn có thể đi từ khu vực Vịnh Thái Lan xuống Natuna. Đi từ Vịnh Thái Lan với quân cảng Ream xuống vùng biển Natuna còn nhanh hơn là đi từ Trường Sa. Đó là tầm nhìn rộng lớn hơn mà Trung Quốc muốn muốn triển khai.
Nếu như cộng thêm sân bay bênh cạnh quân cảng Ream nữa thì năng lực kiểm soát ba chiều của Trung Quốc, gồm trên không, trên mặt biển và dưới mặt biển, sẽ tăng lên rất nhiều.”
RFA đã gửi câu hỏi đến Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, Đô đốc John “Lung” Aquilino để ông cho bình luận thêm về câu nói của mình trên Financial Times. Chúng tôi sẽ cập nhật thông tin khi nhận được phản hồi.
2024.05.03 - RFA
Bà Trương Mỹ Lan và cựu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Courtesy NLĐ
Cuộc chiến chống tham nhũng ở Việt Nam được nói vẫn đang được thực hiện một cách mạnh mẽ. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, hệ quả của nó khiến đất nước này đang rơi vào “bất ổn” cả về kinh tế lẫn chính trị.
Reuters hồi trung tuần tháng tư có bài viết nêu rằng, Chính phủ Việt Nam đã chi 24 tỷ đô la để giải cứu Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB) thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát để tránh cho ngân hàng này không bị sụp đổ. Đây được cho là một khoản tiền giải cứu ngân hàng lớn chưa từng có tại Việt Nam.
Chuyên gia kinh tế, tiến sỹ Nguyễn Trí Hiếu khi đó nhận định với RFA rằng nếu Chính phủ để SCB đổ vỡ thì sẽ tạo ra một hiệu ứng dây chuyền cho cả hệ thống không những là ngành ngân hàng mà cả nền kinh tế có thể cũng sẽ bị ảnh hưởng. Nhưng nếu cứu SCB thì sẽ không tránh khỏi hậu quả là lòng tin của nhà đầu tư cả trong và ngoài nước vào hệ thống tài chính, ngân hàng của Việt Nam sẽ bị lung lay.
Tiếp nối nhận định trên, tiến sỹ kinh tế Nguyễn Huy Vũ cho biết khi lòng tin của nhà đầu tư vào hệ thống tài chính, ngân hàng không còn nữa, người dân sẽ có xu hướng chuyển tiền ra nước ngoài hoặc tìm các kênh khác mà họ cho là an toàn hơn nhưng tính thanh khoản thấp hơn để tích trữ tài sản. Ví dụ như mua bất động sản hoặc giữ vàng hay ngoại tệ ở nhà. Tiến sĩ Vũ phân tích:
“Khi mà ngân hàng họ có dồi dào thanh khoản tiền gửi thì họ bắt đầu cho những doanh nghiệp nhỏ và vừa vay với sự ưu đãi nhiều hơn để có lời và thông qua đó thì doanh nghiệp cũng có thể tiếp cận với nguồn vốn dễ dàng hơn. Họ dùng số vốn đó để phát triển kinh tế.
Khi mà người ta không muốn gửi tiền vào ngân hàng nữa thì bắt đầu ngân hàng bị kẹt vốn thì họ cho vay cũng ít hơn, dẫn đến người vay để kinh doanh không tiếp cận được nguồn vốn một cách dễ dàng thì nền kinh tế bắt đầu bị khựng lại, chậm lại.”
Cũng trong tháng 4/2024, một bài viết khác được đăng trên The Diplomat có tiêu đề tạm dịch là “Bằng các phiên tòa xét xử tham nhũng, Đảng Cộng sản Việt Nam đang phô trương sức mạnh của mình” (With Landmark Corruption Trial, Vietnam’s Communist Party Flexes Its Muscles) của tác giả Mai Trương. Nội dung bài viết này có đoạn nhận định rằng vụ án tham nhũng quy mô lớn như vụ Vạn Thịnh Phát càng làm nổi bật thêm rằng tham nhũng không phải là bất thường mà là triệu chứng trong hệ thống chính trị. Tác giả bài viết còn đưa ra nhận định rằng, để giải quyết vấn đề này đòi hỏi phải cải cách thể chế hơn là can thiệp lẻ tẻ liên quan đến việc trừng phạt các doanh nghiệp hoặc quan chức tham nhũng cụ thể…
Không chỉ gây ra các bất ổn về kinh tế như các chuyên gia vừa nhận định, cuộc chiến chống tham nhũng của Đảng Cộng sản Việt Nam được nói còn tạo ra những xáo trộn mạnh mẽ về chính trị. Bằng chứng là chỉ trong bốn tháng đầu năm 2024 đã có ba uỷ viên Bộ Chính trị từ chức, trong đó có chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Chủ tịch quốc hội Vương Đình Huệ.
Điều này, theo nhà nghiên cứu chính trị Việt Nam, giáo sư Carl Thayer nhận định, sẽ đặt ra nhiều thách thức về tính chính danh đối với sự lãnh đạo của đảng. Đặc biệt là câu hỏi về các cơ chế và quy định nội bộ của đảng liên quan đến quản lý và đề bạt nhân sự, mà ông Trọng là người đứng đầu. Giáo sư Carl Thayer nói trong tin nhắn gửi RFA:
“Kết thúc Đại hội Đảng 13 vào tháng 2/2021, ông Trọng phát biểu ca ngợi phẩm chất đạo đức của các lãnh đạo mới được bầu. Ông ta sẽ giải thích thế nào về số lượng quan chức cấp cao, các ủy viên Trung ương, Bộ Chính trị và các bộ trưởng, nguyên bộ trưởng, thứ trưởng, bị kỷ luật sau đó?”
Vào tháng 3 năm nay, tại cuộc họp đầu tiên của Tiểu ban Nhân sự cũng do ông Trọng làm trưởng ban, ông đã tuyên bố rằng không để bất cứ ai không chấp hành điều lệ của Đảng về nêu gương, những điều đảng viên không được làm, được đề cử vào đại hội khoá mới.
Theo giáo sư Carl Thayer, điều này đặt ra câu hỏi:
“Phải chăng việc cách chức lãnh đạo hiện nay chỉ là phần nổi của tảng băng chìm và nếu vậy phải làm gì để đảm bảo rằng tất cả các thành viên Bộ Chính trị đều được xem xét kỹ lưỡng? Và ai sẽ kiểm tra các quan chức, ví dụ như Bộ trưởng Công an Tô Lâm, người chịu trách nhiệm điều tra tất cả các ứng cử viên cho chức vụ cao hơn?”
Với những chiếc ghế trống mà hai ông Thưởng và Huệ để lại, giáo sư Carl Thayer dự đoán có hai ứng cử viên Bộ Chính trị có khả năng thay thế là Trương Thị Mai sẽ giữ chức Chủ tịch Quốc hội và Trần Thanh Mẫn lên làm Chủ tịch nước. Bà Mai hiện đang giữ chức Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, còn ông Mẫn hiện là Phó Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ông Mẫn hôm 2/5, được giao điều hành hoạt động của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội cho đến khi bầu được chủ tịch mới, sau khi Quốc hội Việt Nam miễn nhiệm chức vụ Chủ tịch Quốc hội nhiệm kỳ 2021-2026 với ông Vương Đình Huệ.
2024.05.05 - RFA
Khởi tố chủ và nhân viên nhà hàng ở TP.HCM lột quần áo khách, ép thanh toán tiền. CACC/LĐ
Công an thành phố Hồ Chí Minh đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt giam năm người gồm chủ và nhân viên nhà hàng Nari để điều tra hành vi Cưỡng đoạt tài sản.
Truyền thông loan trong ngày 5/5, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an quận 1, TPHCM đã khởi tố bị can và bắt giam Lê Thị Phương Trâm (chủ nhà hàng Nari, địa chỉ số 8A/E4 Thái Văn Lung, Phường Bến Nghé) và Nguyễn Tiền Luân (23 tuổi), Nguyễn Quang Lợi (26 tuổi), Lê Duy (25 tuổi), Phan Thị Kim Xuyến (27 tuổi, cùng là nhân viên nhà hàng Nari) để điều tra về tội cưỡng đoạt tài sản.
Năm người này được nói đã đánh đập, lột đồ quay phim, lấy thẻ visa của khách khi khách không đồng ý trả tiền vì thấy có nhiều dịch vụ không đúng.
Công an cho biết, theo điều tra ban đầu, lúc 1h30 sáng 17/4, ông Đ.P.D. (53 tuổi, ngụ quận Bình Thạnh) đi một mình đến nhà hàng Nari trên đường Thái Văn Lung, phường Bến Nghé để hát karaoke và uống bia với tiếp viên nữ của nhà hàng này. Đến khoảng 4h sáng cùng ngày, ông D. tính tiền về, tuy nhiên lúc này giữa ông D. và phía nhà hàng xảy ra mâu thuẫn về số tiền trong hóa đơn.
Ông D. không đồng ý thanh toán số tiền 10 triệu đồng nên bị nhân viên quán chửi bới, xúc phạm và yêu cầu trả tiền xong mới được cho ra khỏi nhà hàng. Sau khi số tiền được giảm còn 9,5 triệu đồng, ông D. vẫn không đồng ý, liền bị nhóm nhân viên kéo vào trong, khóa cửa, kéo rèm rồi hành hung, cởi hết quần áo của ông D. để quay video và tiếp tục đấm đá. Ông D. vẫn không đồng ý trả tiền nên bị nhân viên mở cửa đẩy ra khỏi nhà hàng trong tình trạng không có quần áo. Ông D sau đó đã phải mở bóp lấy thẻ tín dụng quẹt thanh toán số tiền 9,5 triệu đồng. Sau khi bị ép ký vào hóa đơn, ông D. mới được lấy lại quần áo và ra về.
Luật sư Đỗ Trúc Lâm - Đoàn luật sư TP.HCM – được tờ Tuổi Trẻ dẫn lời, cho rằng ngoài tội danh cưỡng đoạt tài sản cơ quan điều tra đã khởi tố, hành vi hành hung và lột sạch quần áo ép người đàn ông trả tiền của nhóm nhân viên nhà hàng ở quận 1 còn có dấu hiệu tội làm nhục người khác.
Tội làm nhục người khác là tội xúc phạm nghiêm trọng đến nhân phẩm, danh dự của người khác. Thông thường, người phạm tội sẽ bị phạt tiền 10 - 30 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm.
Bình luận của blogger Nguyễn Nhơn 2024.05.04 - RFA
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại họp báo kết thúc Đại hội 13 Đảng Cộng sản Việt Nam ở Hà Nội hom 1/2/2021 (minh hoạ). AP
Năm lãnh tụ của chính thể Việt Nam “được” cho thôi chức ngang xương, trong đó hai vị chủ tịch nước buộc phải rời ghế khi nhiệm kỳ chưa trọn 700 ngày. Một chủ tịch quốc hội với những phát biểu đầy trăn trở về chống tham nhũng vặt khi còn là Phó thủ tướng, rồi với tuyên ngôn hùng hồn“Tuyệt đối không để xảy ra tham nhũng chính sách” khi chuyển lên ghế Phó Chủ tịch quốc hội. Hai phó thủ tướng, một từng là gương mặt sáng của ngoại giao, già dặn kinh nghiệm quan hệ với quốc tế, một từng một thời là thần tượng lãnh tụ của giới trẻ; cả hai đều đang được xem là niềm hy vọng của chính trường Việt Nam.
Còn nếu tính đến thứ, cục, vụ, bí thư, chủ tịch, phó bí, phó chủ… các cấp đã trước sau theo nhau vào lò thì có lẽ phải chẻ hết trúc núi Nam làm lạt mới đủ xỏ xâu hết được.
Diễn biến mới nhất của cuộc đốt lò kinh hồn mang tên Nguyễn Phú Trọng khiến cả trong nội bộ Đảng lẫn dư luận bề nổi của (có lẽ là) đại đa số người dân đều kính phục và tôn sùng ông Trọng như vị anh hùng chống tham nhũng quyết liệt nhất từ trước đến nay.
Thế nhưng, về cơ cấu trong Đảng, tất cả năm vị lãnh đạo thuộc loại cao cấp nhất nói trên đều là đảng viên thuộc quyền quản lý cao nhất và trực tiếp của Ban chấp hành Trung ương Đảng, mà đứng đầu là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Vậy để cho công bằng, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng phải chịu trách nhiệm người đứng đầu khi năm vị ấy sai phạm chứ?
À không, không thấy ai nói gì đến việc này cả.
Ông Trọng là anh hùng chống tham nhũng? Thế tại sao trong ba nhiệm kỳ của ông, có nhiều lãnh đạo cao cấp dính vào tham nhũng, hối lộ, bảo kê doanh nghiệp một cách bền vững và năm sau cao hơn năm trước đến vậy? Uy tín của Đảng giảm sút nghiêm trọng đến vậy?
Ông Trọng không làm tròn trách nhiệm người đứng đầu đảng duy nhất cầm quyền lãnh đạo trọn vẹn đất nước Việt Nam? Thế tại sao ông lại làm được cái việc trước ông chưa từng vị tổng bí thư nào làm nổi, là nhốt đến chật nhà tù hàng đống quan chức cao cấp nhất cùng những gương mặt đen lẫy lừng nhất trong giới tài phiệt?
Ông Trọng cũng là người thành công nhất trong việc khiến người dân Việt Nam mặc nhiên xem ông là người không thể bị nghi ngờ tham nhũng. Ai cũng có thể, riêng cụ thì không. Một người chống tham nhũng quyết liệt đến thế là người đã quyết chí đặt cược toàn bộ cuộc đời của mình cho sự nghiệp của Đảng của dân rồi. Nghi ngờ một tấm gương như thế có khác gì bôi bùn vào lửa?
Nói tóm lại là anh hùng. Nhưng anh hùng không phải chịu trách nhiệm người đứng đầu.
Đấy là mâu thuẫn lồ lộ, một nghịch lý mồn một nhưng được mặc nhiên chấp nhận.
Nhưng có lẽ cái tính chất lập lờ hai mặt, nửa nạc nửa mỡ, thấy dzậy mà hổng phải dzậy mới chính là đặc điểm của nền chính trị Việt Nam.
Bắt đầu cuộc chiến chống quan chức tham nhũng của mình, ông Trọng (cho thấy) quyết tâm triệt tận nọc tham nhũng. Phương pháp của ông Trọng là trừng trị quan chức tham nhũng, đồng thời kêu gọi và hô hào các quan chức của Đảng và Chính phủ làm gương, nêu cao đạo đức, danh dự, thanh liêm, trong sạch…Nhưng chính phương pháp này lại là một sự vô lý khác.
Ở mặt phải, nó chứng tỏ quyết tâm trừng trị lũ tham quan và cảnh cáo mối quan hệ đen truyền thống quan chức-thương gia. Nhưng ở mặt trái, nó phản ánh sự bất lực của chính chủ trương chống tham nhũng, đồng thời bộc lộ nguyên nhân bản chất của nạn tham nhũng. Vì nếu các quan chức bị vào lò đều là “những người được đào tạo và thử thách ở cơ sở, trải qua rèn luyện trong nhiều vị trí” như thông báo của Ban chấp hành Trung ương, mà vẫn có thể tham nhũng và bao che sai phạm đến thế thì hiệu quả của bộ máy Đảng cộng sản thật sự phải xem xét lại.
Nguyên nhân của tham nhũng ở Việt Nam thì ai cũng thấy: nó là mâu thuẫn giữa quy định về trách nhiệm/nghĩa vụ của cán bộ đảng viên với phúc lợi chính thức họ nhận được. Một bí thư, chủ tịch cấp tỉnh muốn phát triển kinh tế địa phương nhiều khi phải mạo hiểm với những chính sách và ý kiến chỉ đạo của nhiều nhân vật không liên quan và không chịu trách nhiệm. Chức vụ càng cao, hay ý thức muốn cống hiến càng cao thì sự mạo hiểm này càng thường xuyên và tăng độ nguy hiểm. Thế nhưng một cán bộ lãnh đạo bằng quyết định (mạo hiểm) và trí tuệ của mình có thể đem lại lợi ích chung cho địa phương, hoặc giúp doanh nghiệp thu lãi đến hàng ngàn tỷ đồng, còn bản thân họ chỉ được phép nhận đồng lương khoảng 20 triệu đồng/tháng. Là những chức vụ cao nhất như Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội đấy. Chứ hầu hết cán bộ cấp dưới á, năm bảy triệu là hết nước chấm.
Điều đó có công bằng không?
Dĩ nhiên không công bằng. Ít nhất trong thâm tâm tuyệt đại đa số cán bộ đều nghĩ như thế. Còn những doanh nghiệp được hưởng lợi thì không cần nghĩ nữa, họ bù đắp sự bất công ngay bằng phong bì, hoặc bỏ vào thùng xốp…
Còn người dân (nói chung) thì thiết thực và sòng phẳng. Dân sẵn sàng chi tiền cho cán bộ để được giải quyết công việc ổn thỏa trong quy định của pháp luật. Với điều kiện là (cán bộ) ăn đúng mực thôi, nói suồng sã là ăn cơm rồi thì để cho người khác húp cháo với, và nhận tiền rồi thì làm việc theo đúng thỏa thuận. Đừng vì kiếm bánh mì mà vẽ rắn thêm chân, nhũng nhiễu hạch sách, nó mệt người và mất thì giờ lắm.
Thực tế xã hội Việt Nam đã vận hành như thế suốt mấy chục năm nay, bất kể các cuộc hô hào, các cao điểm chống tham nhũng hết nhiệm kỳ này tới nhiệm kỳ khác.
Thế nhưng Đảng dứt khoát không chấp nhận thực tế ấy.
Thế cho nên nó là điểm chết của toàn bộ các chủ trương chính sách chống tham nhũng từ xưa đến nay và từ nay đến mãi mãi về sau nữa.
Bản chất của tham nhũng là lợi ích vật chất, nhưng Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ nêu cao ý thức đạo đức, danh dự, trách nhiệm với Đảng với tổ quốc với nhân dân… À cũng tăng lương cho công chức viên chức đầy, nhưng lương tăng chẳng bù với giá tăng.
Mà đói thì đầu gối phải bò. Vô số cán bộ đảng viên cấp dưới của đồng chí Tổng bí thư bò suốt ngày. Ngồi ở công sở vừa làm việc vừa bán hàng online. Có người bịt kín khẩu trang tránh bị đồng nghiệp nhận ra, rồi tan sở là chạy xe ôm công nghệ đến khuya. Có người bưng bê, rửa chén ở quán phụ người thân. Có người nhiều chữ hơn thì nhận làm dự án, viết luận án thuê, tham gia bất cứ công trình dự án chó chạy gà bay nào miễn có thù lao.
Những người khôn nhất thì đương nhiên bán chữ ký lấy tiền rồi.
Đấy là cái động cơ khổng lồ chi phối toàn bộ hành động của bộ máy nhà nước. Đem danh dự đảng viên hay sự gương mẫu để buộc nó quay ngược lại thì khác nào thổi hoa giấy ngược gió mà đòi nó phải trúng hồng tâm của tấm bia di động cơ.
Bắt, bắt, bắt… Cứ cho rằng người anh hùng Nguyễn Phú Trọng sẽ thực hiện được chí lớn cuối đời của ông là bắt sạch hết quan chức bẩn. Nhưng nỗ lực ấy cũng chỉ có thể khiến cỗ máy tham nhũng quay chậm lại một chút, rồi sau đó nó sẽ phục hồi quán tính, thậm chí còn quay nhanh hơn để bù lại những gì đã mất.
Tránh né mấu chốt này, vai trò và cuộc chiến chống tham nhũng của ông Trọng không thể đạt hiệu quả thực sự như bộ máy truyền thông Nhà nước tung hô.
Còn cái bọn phản động thì ác mồm lắm. Chúng bảo: Cụ Tổng chỉ đang múa võ sơn đông thôi.
* Nguyễn Nhơn là nhà báo Việt Nam hiện đang sống ở Thái Lan. Nhà báo Nguyễn Nhơn quan tâm đến tình hình đất nước và viết nhiều bài về các vấn đề chính trị và xã hội trong nước.
Bài bình luận của Zachary Abuza* 2024.05.02 - RFA
Bà Trương Thị Mai, ông Tô Lâm và ông Phạm Minh Chính.
Minh họa của Amanda Weisbrod/RFA; Hình ảnh của AP, Wikicommons, Adobe Stock
Cuộc đua vào ngôi vị lãnh đạo ở Hà Nội đang bắt đầu diễn ra - hơn 18 tháng trước Đại hội toàn quốc lần thứ 14 của Đảng Cộng Sản Việt Nam (ĐCSVN) dự kiến được tổ chức vào tháng 1/2026.
Theo quy định của Đảng, để đủ điều kiện trở thành Tổng Bí thứ ĐCSVN, ứng cử viên phải có đủ hai nhiệm kỳ là Ủy viên Bộ Chính trị. Với việc các ông Phạm Bình Minh, Nguyễn Xuân Phúc, Võ Văn Thưởng và Vương Đình Huệ đều buộc phải từ chức kể từ thời điểm tháng 12/2022, hiện chỉ còn ba ứng cử viên đủ điều kiện cho vị trí cao nhất, đó là: Bà Trương Thị Mai, ông Phạm Minh Chính và ông Tô Lâm.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đang ở nhiệm kỳ thứ ba. Và trong khi ông có thể tự coi mình là người duy nhất có thể loại bỏ được nạn tham nhũng trong Đảng, tuổi tác và sức khỏe của ông lại là những trở ngại.
Ông bị một cú đột quỵ vào năm 2021, trước Đại hội 13. Tin đồn ông chết lan truyền vào tháng 1 năm nay. Mặc dù ông đã xuất hiện tại một phiên họp Quốc hội vài ngày sau đó nhưng nhà tư tưởng 80 tuổi này trông ốm yếu một cách rõ rệt.
Với việc ĐCSVN đã tổ chức hai phiên lập kế hoạch, một về văn kiện đại hội và một về nhân sự, thì việc xem xét ba ứng cử viên và đánh giá điểm mạnh và điểm yếu của họ, bao gồm cả những trở ngại có thể khiến chỉ còn một người trụ lại là việc đáng làm.
Bà Trương Thị Mai đứng thứ ba trong Bộ Chính trị và sau khi Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ được miễn nhiệm vào tuần trước, bà được dự đoán sẽ trở thành nữ chủ tịch của cơ quan lập pháp này. Bà là người phụ nữ có được vị trí bổ nhiệm cao nhất trong lịch sử Việt Nam và sở hữu nhiều kinh nghiệm làm việc trong các khắp các cơ quan Đảng và Quốc hội.
Bà Mai là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng từ năm 2006 và được bầu vào Bộ Chính trị tại Đại hội toàn quốc lần thứ 12 của ĐCSVN diễn ra vào năm 2016.
Bà Mai có nhiều kinh nghiệm trong công tác dân vận và đã kinh qua các vị trí lãnh đạo trong hai tổ chức của thanh niên trước khi được đề bạt làm Trưởng Ban Dân Vận Trung ương. Đối với một đảng ngày càng được cho là đã lỗi thời và mất tính chính danh đối với giới trẻ, công tác dân vận là một ưu tiên quan trọng.
Trong giai đoạn 2016-2021, bà Mai là ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc Hội, cơ quan lãnh đạo và đại diện cho Quốc hội khi Quốc hội không trong kỳ họp.
Ủy viên Bộ Chính trị Trương Thị Mai, áo đỏ, đứng trên bục phát biểu tại lễ bế mạc Đại hội toàn quốc ĐCSVN tại Hà Nội, ngày 28/1/2016.
Nguồn ảnh: Hoàng Đình Nam/ AP
Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13, bà Mai giữ chức Trưởng ban Tổ chức Trung ương – cơ quan được cho là phụ trách công tác nhân sự của ĐCSVN. Trong bất cứ hệ thống cộng sản nào, người giữ danh sách nhân sự là một vị trí quan trọng chịu trách nhiệm cho tất cả các bổ nhiệm từ mức trung đến cao cấp.
Bà được đề bạt làm Thường trực Ban Bí thư - cơ quan phụ trách các công việc hàng ngày của ĐCSVN - vào tháng 3/2023.
Nữ lãnh đạo 66 tuổi được cho là có năng lực và kinh nghiệm sâu rộng nhất trong số ba ứng cử viên nói trên [cho chức Tổng Bí thư]. Nhưng bà lại là một phụ nữ trong chính trường Việt Nam – một địa hạt mà đàn ông vốn thống trị. Bên cạnh đó, bà còn là người Quảng Bình, một tỉnh ở miền Trung, trong khi từ trước đến nay ĐCSVN chỉ chọn người miền Bắc làm Tổng bí thư.
Bà Mai tương đối trong sạch. Mặc dù gia đình bà có các các cổ phần trong lĩnh vực y tế, nhưng cho đến nay vấn đề này vẫn chưa được công bố công khai.
Dành phần lớn thời gian nắm giữ các vị trí trong Đảng, bà Mai ít gặp gỡ tiếp xúc với các nhà lãnh đạo phương Tây mặc dù bà ngồi ngay bên phải ông Trọng trong cuộc gặp với Tổng thống Joe Biden vào tháng 9 năm ngoái. Bà Mai cũng đã gặp nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình và những người đồng cấp của bà tại Bắc Kinh vào tháng 4 năm 2023.
Thủ tướng Phạm Minh Chính, xếp ở vị trí thứ hai (trong Bộ Chính trị), là người được biết đến nhiều nhất trong các lãnh đạo cấp cao, thường xuyên gặp gỡ với các quan chức và doanh nhân nước ngoài.
Trước khi tham gia chính trị, ông Chính đã có một thời gian dài làm việc trong ngành công an. Từ năm 2006-2009, ông là Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tình báo Bộ Công an, sau đó, làm Tổng cục trưởng Tổng cục Hậu cần và Công nghệ trong một thời gian ngắn. Từ năm 2010 đến năm 2011, ông giữ chức Thứ trưởng Bộ này.
Ông Chính xuất thân từ Thanh Hóa – một tỉnh Bắc Trung bộ. Ông giữ chức Bí thư Tỉnh Quảng Ninh từ năm 2011-2015. Ông được bầu vào Bộ Chính trị tại Đại hội toàn quốc lần thứ 12 diễn ra vào năm 2016 và đảm nhiệm chức vụ Trưởng Ban Tổ chức Trung ương.
Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13, ông Chính được bầu làm Thủ tướng cho dù không có kinh nghiệm quản lý kinh tế ở tầm quốc gia cũng không từng kinh qua chức vụ Phó Thủ tướng. Chính phủ của ông đã bị chỉ trích vì không có những đối phó hiệu quả trong thời kỳ xuất hiện những biến thể COVID-19 mới cũng như trong điều hành mua vắc-xin.
Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính phát biểu trong lễ ký kết thương mại tại Quốc hội New Zealand ở Wellington. Ảnh chụp ngày 11/3/2024.
Nguồn ảnh: Marty Melville/AFP
Ông Chính, 65 tuổi, dính líu với các vụ bê bối liên quan tới Công ty cổ phần Tiến bộ quốc tế (AIC Group) và Giám đốc điều hành Nguyễn Thị Thanh Nhàn. AIC là một công ty thương mại tổng hợp, nổi lên chủ yếu là nhờ có gắn kết với những đợt thăng cấp của ông Chính.
Bà Nhàn từ lâu đã được đồn là tình nhân của ông Chính. Bà đã bị kết án vắng mặt vào tháng 1/2023 và lãnh án 30 năm tù giam. Vào tháng 10/2023, bà lại nhận bản án 10 năm trong phiên tòa thứ hai về gian lận trong đấu thầu và vụ việc lần này xảy ra chính ở tỉnh Quảng Ninh. Bênh cạnh đó, việc hai lãnh đạo cấp cao khác của tỉnh Quảng Ninh đã bị bắt vào cuối năm 2023 – động thái được xem là một cố gắng gây áp lực tiếp theo đối với ông Chính.
Ông Chính được cho hay là đã nộp bản tự phê bình lên Bộ Chính trị. Việc này và thực tế là không có người thay thế rõ ràng, có thể đã cứu ông. Tuy nhiên, vào tháng 3 năm nay, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã bị kỷ luật vì một vụ gian lận đấu thầu liên quan đến AIC. Mỗi vụ việc của công ty AIC đều có thể mang tai họa đến cho ông Chính vào bất cứ lúc nào.
Mặc dù dưới sự lãnh đạo của ông Chính, kinh tế Việt Nam đã có được một giai đoạn tăng trưởng nhưng vẫn tiếp tục không đạt được các mục tiêu đề ra. Việt Nam có được đầu tư nước ngoài nhưng Chính phủ đã thất bại trong việc thúc đẩy các hoạt động cải cách quan trọng đồng thời phải đối mặt với không ít vấn đề - từ khủng hoảng ngân hàng cho tới bong bóng bất động sản, thiếu điện, đóng băng/đình trệ trong chi tiêu công...Những vấn đề này đều chưa được giải quyết dưới thời ông.
Mặc dù ông có những hạn chế trong công tác quản trị và quản lý kinh tế nhưng vị trí Tổng bí thư không có chức năng điều hành. Ông Chính có thể được xem là một ứng cử viên thỏa hiệp – đây vốn là điểm mạnh lớn nhất của ông.
Ông Tô Lâm là một công an chuyên nghiệp, tham gia ngành cảnh sát từ khi tốt nghiệp Học viện An ninh nhân dân năm 1979. Ông là người miền Bắc, quê ở tỉnh Hưng Yên.
Ông đi lên qua các cấp bậc và trở thành ủy viên Ban Chấp hành Trung ương tại Đại hội 11 - năm ông trở thành Thứ trưởng. Với cấp bậc Đại tướng, ông Lâm giữ cương vị Bộ trưởng Bộ Công an từ khi trở thành Ủy viên Bộ Chính trị tại Đại hội 12 vào năm 2016. Ông được xếp thứ tư [trong bộ Chính trị].
Trong bối cảnh toàn bộ sự nghiệp của ông được gây dựng tại Bộ Công an đầy bí hiểm, có rất nhiều điều mà người bên ngoài không biết về ông cho dù hầu hết các chức vụ ông kinh qua đều nằm trong Tổng cục An ninh – cơ quan lớn nhất của Bộ Công an.
Năm 2016, người tiền nhiệm của ông, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã bổ nhiệm ông đứng đầu ban chỉ đạo chống tham nhũng và ban chỉ đạo các vấn đề Tây Nguyên – một khu vực tiếp tục có những bất ổn từ phía cộng đồng người Thượng thiểu số. Đây là hai trong số những vấn đề nhạy cảm nhất đối với ban lãnh đạo ĐCSVN.
Ông Tô Lâm gần như đã bị hạ bệ bởi chính vụ bê bối của mình. Trong chuyến đi London (Anh) vào tháng 11/2021, sau khi đặt vòng hoa tại mộ Karl Marx, ông đã bị quay phim khi đang ăn miếng bít-tết dát vàng trị giá 2.000 USD tại nhà hàng của đầu bếp nổi tiếng Salt Bae và video clip này đã nhanh chóng được lan truyền trên mạng. Ông đã lần theo những người công khai móc máy ông để trả thù.
Ông Tô Lâm giữ được vị trí của mình nhưng nhận ra rằng cách phòng thủ tốt nhất đối với ông là tiếp tục tấn công.
Ông làm theo chiến dịch “Đốt lò” chống tham nhũng của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và trong quá trình này ông đã vũ khí hóa các cuộc điều tra chống tham nhũng để hạ bệ các đối thủ chính trị của mình.
Hai nhà kỹ trị có năng lực, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Phạm Bình Minh đã ngã ngựa vào cuối năm 2022, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc bị bật bãi vào tháng 2/2023 và các ủy viên Bộ Chính trị Trần Tuấn Anh, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Vương Đình Huệ đều bị sa thải trong năm nay.
Ông Tô Lâm không trong sạch hơn các chính trị gia khác. Giống như các chính trị gia khác, gia đình ông có những lợi ích tập đoàn kinh doanh to lớn xuất phát từ vị trí và quyền lực của ông. Cho đến nay, thông tin về những vấn đề này chưa được công bố công khai.
Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam Tô Lâm trước cuộc họp tại Hà Nội trong ngày 30/10/2020
Nguồn ảnh: Hoàng Thống Nhất/TTXVN/AP
Trong khi là người bảo vệ Đảng Cộng sản, ông Tô Lâm không phải là một nhà tư tưởng. Các nhà ngoại giao và doanh nhân phương Tây đã từng gặp ông mô tả ông là người thực dụng.
Mặc dù vậy, ông đã lãnh đạo chiến dịch chống lại những người bất đồng chính kiến, đàn áp các tổ chức xã hội dân sự, thắt chặt kiểm soát internet và lên kế hoạch bắt cóc một quan chức điều hành doanh nghiệp nhà nước bỏ trốn sang Đức.
Ở nhiều phương diện, ông Tô Lâm là ứng cử viên ít phù hợp nhất nhưng lại đảm bảo nhất. Ông hiện có cái mà tất cả các đối thủ của ông không có, đó là quyền lực điều tra rộng khắp của Bộ Công an – thứ mà ông sử dụng rất nhanh chóng và hiệu quả vì ông có chiến lược trở thành người cuối cùng trụ lại.
Hệ thống chính trị của Việt Nam là một hệ thống tuyển cử trong đó những cơ quan cấp cao hơn lựa chọn cấp dưới, cho họ kinh nghiệm qua các vị trí trong Đảng, Nhà nước và địa phương.
Sự trung thành với Đảng là phẩm chất quan trọng nhất. Bộ Chính trị luôn là một sự pha trộn tinh vi của các lợi ích mang tính cạnh tranh, đối chọi trong đó các yếu tố đối chọi giữa đảng với nhà nước, vùng miền và phe phái. Có thêm yêu cầu phải có kinh nghiệm hai nhiệm kỳ (trong Bộ Chính trị) của ĐCSVN, nguồn ứng viên chính trị, vì thế, vừa nông vừa ít ỏi.
Điều này có quan trọng? Tổng bí thư không có chức năng điều hành. Khác với Trung Quốc, vị trí Chủ tịch nước và Tổng bí thư ở Việt Nam là khác biệt nên ngoại giao không phải là chức năng cốt lõi của người đứng đầu Đảng.
Nhưng Tổng bí thư là “người đứng đầu trong các đồng chí - primus inter pares”, đưa ra đường lối của Đảng và có quyền lớn trong việc triệu tập và đưa ra chương trình nghị sự. Các mối quan tâm của Tổng bí thư, chẳng hạn như chiến dịch “Đốt lò” trở thành ưu tiên của Đảng. Nhân sự và chính sách của Chính phủ phải tuân theo chỉ đạo của Đảng.
Mặc dù ông Tô Lâm hiện là ứng cử viên hàng đầu cho việc kế nhiệm ông Trọng, Ủy ban Trung ương ĐCSVN gồm 180 người sẽ có tiếng nói quyết định. Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã từng bác bỏ các quyết định nhân sự của Bộ Chính trị trong quá khứ và họ có thể thay đổi hoặc từ bỏ các quy định của Đảng để cho phép người chỉ một nhiệm kỳ kinh nghiệm trong Bộ Chính trị làm Tổng bí thư.
Và trong bối cảnh tiềm năng có thể có bế tắc, chúng ta không thể loại trừ khả năng ông Trọng sẽ đưa mình vào vị trí ứng cử viên thỏa hiệp. Rốt cuộc, nếu việc kế nhiệm gây chia rẽ đến vậy thì cần gì phải có người kế nhiệm?
*Zachary Abuza là giáo sư tại Đại học Chiến tranh Quốc gia Hoa Kỳ ở Washington và là trợ giảng tại Đại học Georgetown. Các quan điểm thể hiện trong bài viết này là của riêng tác giả và không phản ánh quan điểm của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, Trường Đại học Chiến tranh Quốc gia Hoa Kỳ, Đại học Georgetown hay RFA.