Nguyễn Hồng Diên 56 tuổi là một nhân vật mới được Phạm Minh Chính xếp vào ghế bộ trưởng bộ Công Thương, bộ nắm hầu hết sức mạnh kinh tế đất nước. Cũng như bao quan chức cấp hàm ủy viên trung ương khác, ông Diên cũng là đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa 14 nhiệm kì 2016-2021 thuộc đoàn đại biểu tỉnh Thái Bình. Trong Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Diên là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XIII, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương. Trước đó ông Diên đã giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Bình, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Bình.
Từ tháng 7/2016 ông Diên vào Trung ương với chức Trưởng Đoàn đại biểu quốc hội tỉnh Thái Bình, và là Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội
Ngày 27/4/2018, Tỉnh ủy Thái Bình đã tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (kỳ họp thứ 22) để kiện toàn chức danh Bí thư Tỉnh ủy nhiệm kỳ 2015 – 2020. Ông trúng cử chức vụ Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình nhiệm kỳ 2015 – 2020 với số phiếu đồng ý 53/53, đạt 100%.
 Ông Nguyễn Hồng Diên |
Ngày 30 tháng 7 năm 2018, Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Bình họp phiên bất thường bầu ông Nguyễn Hồng Diên, Bí thư Tỉnh ủy làm Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh; ông Đặng Trọng Thăng, Phó bí thư thường trực Tỉnh ủy, giữ chức Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh.
Ngày 07 tháng 05 năm 2020, theo quyết định của Bộ Chính trị, ông Nguyễn Hồng Diên, Ủy viên Trung ương Đảng thôi tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, thôi giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình để giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.
Ngày 08 tháng 4 năm 2021, tại Kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIV đã phê chuẩn Nghị quyết bầu ông Nguyễn Hồng Diên, Ủy viên Trung ương Đảng làm Bộ trưởng Bộ Công thương nhiệm kỳ 2016 – 2021.
Như vậy là ông Diên dân Thái Bình, sinh ra ở Thái Bình lớn lên và thành danh tại tỉnh Thái Bình. Điều đáng nói là trình độ học vấn của ông Diên là cử nhân ngành lịch sử sau đó mới lấy cử nhân kinh tế.
Dưới thời Nguyễn Hồng Diên, Đường Nhuệ lớn mạnh và tung hoành
Đường “Nhuệ” tên đầy đủ là Nguyễn Xuân Đường, sinh năm 1971, quê Kiến Xương, giờ trú tại TP Thái Bình. Ở TP Thái Bình nhiều người không lạ gì tiệm vàng Hồng Kông của vợ chồng Đường Nhuệ.
Nhờ có chút máu giang hồ và nhờ vào tài ngoại giao của Dương nên vợ chồng Đường Nhuệ có “quan hệ tốt” với một vài vị tai to mặt lớn ở Thái Bình… Và cũng vì thế vợ chồng đường phất nhanh như diều gặp gió.
Dựa vào sự bảo kê của các quan chức đầu tỉnh Thái Bình, công ty kinh doanh bất động sản, xây dựng, xuất nhập khẩu phất lên và trở thành nơi bất khả xâm phạm với với hàng chục đàn em làm bảo kê, cho vay, đòi nợ thuê, đấu giá kiểu quân xanh, quân đỏ…
Được thế lực lớn bảo kê, Đường Nhuệ nổi lên như ông vua không ngai ở Thái Bình, thích đánh ai thì đánh mà không bị công an sờ gáy. Nhiều nguồn tin tố cáo Đường Nhuệ chèn ép quay tiền của nhiều người dân một số khu đô thị ở Tiền Hải và TP Thái Bình; thậm chí còn “ăn tiền” người chết khi mỗi xe đưa thi hài đi từ bệnh viện đa khoa Thái Bình đi hỏa thiêu đều bị thu 500 ngàn đến 2 triệu.
 Vợ chồng Đường Nhuệ, trùm giang hồ ở Thái Bình |
Đường Nhuệ gây ra không ít vụ án ở Thái Bình khiến người dân căm phẫn. Ví dụ như vụ đập phá, ép nợ rồi tống 2 vợ chồng một gia đình ở Thái Bình đi tù; vụ ép nợ hành hung 2 mẹ con ngay trong trụ sở công an phường; nhiều vụ hành hung người mua hồ sơ đấu thầu tài sản để quây thầu ở Tiền Hải và TP Thái Bình. Hầu hết các vụ Đường Nhuệ trúng thầu đều mình vợ chồng này một sân và đều trúng với giá sát sạt giá mời thầu. Riêng lĩnh vực này Nhà nước thất thoát một số tiền khổng lồ.
Câu hỏi “vì sao vợ chồng Đường Dương có thể lộng hành, vi phạm pháp luật trắng trợn ở Thái bình hơn chục năm mà không bị trả giá?” Câu trả lời là, nếu không có sự ngó lơ có chủ ý của người đứng đầu tỉnh thì Đường Nhuệ không thể lộng hành vậy.
Nuôi án để lập thành tích
Nuôi án nghĩa là quan chức chính quyền nhận tiền cống nạp của bọn tội phạm để làm lơ cho bạn này lộng hành và từ đó chúng lớn mạnh tạo nên tình trạng nghiêm trọng cho xã hội. Khi tình trạng bức xúc trong người dân lên cao thì quan chức đó lại ra tay dẹp bọn tội phạm mà mình đã từng để lập thành tích. Nhờ đó mà mà quan chức có được thành tích ấn tượng và được lên chức.
Tình trạng băng đảng giang hồ Đường Nhuệ lớn mạnh suốt 10 năm cầm quyền của Nguyễn Hồng Diên đã cho thấy, chính Nguyễn Hồng Diên đã nuôi cho nhóm giang hồ này lớn mạnh.
Sau khi nuôi Đường Nhuệ đủ lớn thì ngày 7/4, Nguyễn Hồng Diên cho Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Thái Bình ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố 3 bị can gồm: Nguyễn Thị Dương, Nguyễn Đức Mạnh, Phạm Ngọc Quý về tội Cố ý gây thương tích, ra Lệnh bắt bị can để tạm giam, khám xét chỗ ở để điều tra. Chỉ sau đó 3 ngày, chồng của đối tượng này là Nguyễn Xuân Đường cũng bị cơ quan CSĐT Công an tỉnh ra quyết định truy nã với tội danh nói trên và tối cùng ngày, Đường bị lực lượng chức năng bắt giữ khi đang lẩn trốn tại huyện Lý Nhân- tỉnh Hà Nam.
Ngày 14/4/2020, ông Nguyễn Hồng Diên – bí thư Tỉnh ủy, chủ tịch HĐND tỉnh Thái Bình – cùng ông Đặng Trọng Thăng – chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình – đã đến gặp, động viên công an tỉnh đã triệt hạ Đường Nhuệ.
Tại buổi thăm, ông Nguyễn Hồng Diên cũng động viên các cán bộ chiến sĩ công an như là ông Diên muốn quản bá hình ảnh của mình trước công chúng vậy.
Những này đó, hình ảnh ông Diên yêu cầu lực lượng công an phải đấu tranh xử lý nghiêm, khách quan, đúng pháp luật và phải làm rõ từng hành vi phạm tội của các bị cáo trong vụ án này, kiên quyết không để sót tội phạm, cũng không để người vô tội bị oan khuất. Được đưa lên khắp các phương tiện truyền thông cả nước.
Ai nuôi Đượng Nhuệ lớn suốt 10 năm thì không thấy đài báo đài nào nhắc, nhưng khi lên báo chí thể hiện sự quyết tâm phá án thì tên tuổi Nguyễn Hồng Diên được báo chí hết mực ca tụng. Đó chính là một loại thủ đoạn chính trị, loại thủ đoạn này rất được các quan chức cộng sản ưa chuộng. Việc nuôi tội phạm suốt nhiều năm dân không biết, nhưng chỉ cần một lần bắt tội phạm thì nhân dân quên hết tội lớn của quan chức ngay.
Được Phạm Minh Chính đưa về Trung Ương
Ngày 14/4/2020 báo chí ghi nhận ông Diên chỉ đạo phá án thì ngày 07 tháng 05 năm 2020, Bộ Chính trị quyết định đưa ông ông Nguyễn Hồng Diên, Ủy viên Trung ương Đảng thôi tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, thôi giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình để giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương. Thực chất của việc thuyên chuyển này là ý của Phạm Minh Chính lúc đó đang là trưởng ban tổ chức trung ương.
Ngày 08 tháng 4 năm 2021, tại Kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIV đã phê chuẩn Nghị quyết bầu ông Nguyễn Hồng Diên, Ủy viên Trung ương Đảng làm Bộ trưởng Bộ Công thương.
Việc đưa một cử nhân lịch sử len nắm một bộ cần một nhà kỹ trị có kiến thức chuyên sâu về kinh tế đã cho thấy, ông Phạm Minh Chính không hề chọn người vì nhu cầu của đất nước mà là vì nhu cầu của chính ông.
Được biết hiện nay ông Nguyễn Phú Trọng bất ngờ thay đổi thái độ bắt tay với thế lực Trương Tấn Sang để giữ đối thủ của Phạm Minh Chính ở lại kèm chính ông Phạm Minh Chính thì cho thấy ông Phạm Minh Chính cần những cánh tay hữu ích. Khi cảm thấy chiếc ghế quyền lực bị đe dọa thì Phạm Minh Chính đã chon cách an toàn nhất cho mình. Đó là thủ đoạn chính trị quen thuộc.
Ông Nguyễn Hồng Diên biết nuôi án cho lớn rồi triệt để tạo thành tích và từ đó vào Trung Ương thì có thể nói ông Phạm Minh Chính cần những con người như vậy để ông ta liên tục xuất chiêu làm cho phe Nguyễn Phú trọng mỏi mệt mà buông xuôi. Điều đặc biệt là bên cạnh ông Phạm Minh Chính có Trương Hòa Bình, rất cần con người như Nguyễn Hồng Diên canh chừng ông Nguyễn Hòa Bình để ông Phạm Minh Chính rảnh tay làm việc khác.
Trò chơi vương quyền là vậy, ông Phạm Minh Chính mới ngồi vào chiếc ghế thủ tướng nhưng đã cho thấy ông không có gì xuất sắc so với Nguyễn Xuân Phúc. Có lẽ điều duy nhất mà ông hơn Nguyễn Xuân Phúc đó là ông ít nổ hơn mà thôi.
Nguyễn Duy – Thoibao.de (Tổng hợp)
Tác giả: Lê Hồng Hiệp
Hôm 08/04/2021, Quốc hội Việt Nam đã phê chuẩn việc bổ nhiệm hai phó thủ tướng và 12 bộ trưởng mới trong nội các của Thủ tướng Phạm Minh Chính. Các ứng viên được bổ nhiệm phù hợp với những tin đồn đã được lan truyền từ sau Đại hội 13 của Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) kết thúc cách đây hai tháng, trừ trường hợp Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên.
Việc ông Diên được chọn làm người đứng đầu Bộ Công Thương là điều gây bất ngờ. Cho đến gần đây, ứng viên hàng đầu cho vị trí này được cho là ông Nguyễn Hoàng Anh, Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp (CMSC). Nền tảng giáo dục và chuyên môn của ông Anh khiến ông trở thành ứng viên phù hợp cho vị trí này do ông được đào tạo về kinh tế và trước đây từng làm việc tại một công ty thương mại ở thành phố Hải Phòng. Tại CMSC, ông giám sát vốn nhà nước tại các doanh nghiệp nhà nước, trong đó có nhiều doanh nghiệp từng do Bộ Công Thương quản lý trước khi chuyển giao cho ủy ban.
Ngược lại, lý lịch của ông Diên khiến ông trông có vẻ không phù hợp với công việc này. Ông Diên quê ở Thái Bình, có bằng tiến sĩ chính sách công và hai bằng cử nhân, một về lịch sử và một về kinh tế. Ông bắt đầu sự nghiệp chính trị của mình với tư cách là Bí thư Tỉnh đoàn Thái Bình trước khi leo lên các nấc thang sự nghiệp để trở thành trưởng ban tuyên giáo tỉnh ủy và sau đó là bí thư và chủ tịch tỉnh. Ông chỉ mới xuất hiện trên chính trường quốc gia vào tháng 5 năm 2020 khi được bổ nhiệm làm Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.
Việc tại sao Đảng bổ nhiệm một chuyên gia tuyên giáo đứng đầu một bộ quan trọng phụ trách các vấn đề kinh tế vẫn là một câu hỏi lớn. Tuy nhiên, việc xem xét kỹ hơn bối cảnh chính trị hiện tại của Việt Nam, tiểu sử của ông Diên cũng như những diễn biến gần đây ở Bộ Công Thương có thể mang lại một số manh mối hữu ích.
Việc bổ nhiệm ông Diên có thể là một nỗ lực của nhóm kiểm soát Đảng nhằm áp đặt quyền kiểm soát của mình đối với Bộ Công Thương, một bộ đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Được coi là một siêu bộ, Bộ Công Thương quản lý các lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế từ dầu khí và điện, đến sản xuất thép và nền kinh tế số. Bộ cũng giám sát tất cả các vấn đề liên quan đến nội thương và ngoại thương, từ điều tiết giá xăng dầu đến chống buôn lậu, xúc tiến thương mại và đàm phán các hiệp định thương mại tự do. Vai trò thiết yếu của Bộ có nghĩa là bất kỳ phe phái nào kiểm soát Bộ đều sẽ có một công cụ thiết yếu để thúc đẩy các chương trình nghị sự về kinh tế và chính trị của mình.
Gốc gác của ông Diên với vai trò là một quan chức đảng ở Thái Bình cho thấy ông có thể đã được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và các đồng minh, đặc biệt là ông Trần Cẩm Tú, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, hậu thuẫn. Ông Tú, một đồng minh thân thiết và là cánh tay phải đắc lực cho chiến dịch “đốt lò” chống tham nhũng của ông Trọng, từng là Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình từ năm 2011 đến năm 2015, khi ông Diên là chủ tịch hội đồng nhân dân tỉnh. Nếu xét mối liên hệ gần gũi này, ông Tú, và xa hơn là ông Trọng, có thể đã hậu thuẫn cho việc bổ nhiệm ông Diên vào vị trí này. Đổi lại, ông Diên được kỳ vọng sẽ ủng hộ các chương trình nghị sự của ông Trọng, đặc biệt là việc lựa chọn một ứng viên phù hợp để kế nhiệm ông và tiếp tục chiến dịch chống tham nhũng.
Tổng Bí thư Trọng từng được dự kiến sẽ nghỉ hưu tại Đại hội 13 vừa qua do quy định về giới hạn nhiệm kỳ, tuổi cao và sức yếu. Tuy nhiên, ông đã được bầu ở lại nhiệm kỳ thứ ba, một điều chưa từng có tiền lệ, chủ yếu vì Đảng không thể thống nhất được về ứng cử viên phù hợp kế nhiệm ông. Với việc một trong những đồng minh của mình kiểm soát Bộ Công Thương, một bộ có nhiều ảnh hưởng đối với các quan chức chủ chốt ở trung ương và địa phương, ông Trọng và các đồng minh của ông có thể có một công cụ quan trọng để tác động đến việc bỏ phiếu cho người kế nhiệm theo hướng phù hợp với các tính toán của mình.
Ông Diên cũng sẽ được kỳ vọng chống tham nhũng và siết chặt kỷ luật tại Bộ Công Thương, nơi tham nhũng diễn ra phổ biến, đặc biệt là trong các doanh nghiệp nhà nước. Đặc biệt, cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng dự kiến sẽ ra hầu tòa vào cuối tháng này về các tội danh liên quan đến tham nhũng và buông lỏng quản lý. Gần đây, các thủ tục cấp phép không minh bạch liên quan đến các dự án năng lượng tái tạo, trong đó nhiều nhà đầu tư được cho là đã bỏ tiền “chạy giấy phép”, khiến công suất năng lượng mặt trời của Việt Nam tăng đột biến lên 9.000 MW bất chấp mục tiêu ban đầu là 800 MW mà Tổng sơ đồ điện 7 đặt ra cho năm 2020. Sự gia tăng thiếu kiểm soát các dự án điện mặt trời đã tạo ra các vấn đề đối với sự an toàn của hệ thống điện quốc gia, khiến cơ quan điều tiết điện lực phải cắt giảm công suất của các dự án điện mặt trời hiện có. Việc cắt giảm công suất này có thể ảnh hưởng tình hình tài chính của nhiều dự án, gây căng thẳng cho hệ thống ngân hàng, vì hầu hết các dự án này đều được tài trợ bởi các khoản vay từ các ngân hàng thương mại.
Mặc dù việc bổ nhiệm ông Diên trông có vẻ bất thường nhìn từ khía cạnh chuyên môn, nhưng lại hợp lý nếu nhìn từ góc độ chính trị. Dưới sự lãnh đạo của ông, Bộ Công Thương có thể có một cách tiếp cận thận trọng hơn, điều có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng trong một số lĩnh vực nhất định, chẳng hạn như năng lượng tái tạo. Là một người ngoài cuộc, việc không quen với các công việc của Bộ sẽ khiến ông Diên mất nhiều thời gian hơn trong việc học hỏi và tiếp nhận công việc mới, một điều cũng có thể sẽ làm chậm quá trình ra quyết định của Bộ. Tuy nhiên, ông có thể ở vị trí thuận lợi để cải cách Bộ Công Thương nhằm nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Nếu ông Diên thành công trong việc giảm tham nhũng trong các quan chức của Bộ cũng như các doanh nghiệp nhà nước, thì nền kinh tế Việt Nam, và có thể là cả sự nghiệp chính trị của ông, sẽ được hưởng lợi về lâu dài.
Một phiên bản tiếng Anh của bài viết đã được xuất bản trên Fulcrum.sg.